اگر “ستاره” نبود وضعمان بحرانی می شد

در این میان صنعت پالایش نفت و تولید فرآورده های نفتی و گازی به عنوان یکی از زیر مجموعه های بسیار پراهمیت صنعت و تجارت نفت از میزان بالایی از اهمیت قرار دارد که می تواند قبل از هر کار، امنیت کشور را تامین کند.بنابراین پربیراه نیست اگر بگوییم فرار از خام فروشی و رو آوردن به تولید محصول نهایی مصرفی می تواند برگ برنده ای همیشگی برای کشور ما باشد که با دردست داشتن آن در مسابقه نفسگیر تولید و عرضه حرف های بسیاری برای گفتن داشته باشیم.

با این رویکرد به سامان رساندن پروژه هایی در راستای تولید فرآورده های استراتژیکی مانند بنزین یکی از سرفصل هایی است که خوشبختانه مد نظردولت قرار گرفته است.

اینک چند سالی است که ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در دستور کار دولت و وزارت نفت قرار گرفته تا با استفاده از روزی 360 هزار بشکه میعانات گازی به  تولید 36 میلیون لیتر بنزین در روز برسد.

این حرکت، منشا اثرات مطلوب فراوانی برای کشور خواهد بود وبی تردید آرمان هایی همچون خودکفایی تولید بنزین، بی نیازی از واردات این فرآورده و اطمینان از یافتن بهترین روش برای استفاده از میعانات گازی تولیدی کشورمان را رقم خواهد زد. فاز نخست این پالایشگاه پارسال راه اندازی شد و فاز دوم آن نیز پس از طی مراحل راه اندازی و پایدار سازی عملیاتی، به تازگی به افتتاح رسید. به همین مناسبت  با علیرضا آرمان مقدم، مدیر برنامه ریزی تلفیقی و عضو هیئت مدیره شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران  به گفتگو پرداختیم و نظرات وی در خصوص این رویداد وتاثیرات ان بر حوزه انرژی واقتصاد کشور جویا شدیم که حاصل آن از نظر خوانندگان گرامی می گذرد.

-پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، مدت‌هاست کانون توجه دنیای نفت و انرژی ایران واقع شده است. اهمیت راه اندازی این پالایشگاه در بهبود وضعیت تولید و تامین بنزین کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

متاسفانه در سال های اخیر به دلیل الگوی نامناسب مصرف شاهد رشد غیر متعارف و روز افزون فرآورده استراتژیک بنزین هستیم و با توجه به موازنه منفی بین تولید و مصرف بنزین در کشور، مجبور به تامین کسری از طریق واردات بودیم. تا قبل از ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس، مجموعه 9 پالایشگاه دیگرکشور امکان تولید روزانه حدود 57 الی 60 میلیون لیتر بنزین را به ما می داد در حالیکه متوسط مصرف روزانه بیش از 71  ،  75 و 80 میلیون لیتر به ترتیب درسال های 94 ،  95 و 96 ما را مجبور به واردات مقادیر قابل توجهی جهت جبران کسری کرده بود. اهمیت راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس بیش از پیش آنجا مشخص می شود که با وجود پیش بینی مصرف برای سال 97 به میزان بیش از 88 میلیون لیتر در روز و در نتیجه افزایش کسری موازنه، قطع واردات و خودکفایی در تولید بنزین را شاهد خواهیم بود. در حال حاضر این پالایشگاه مراحل پایدار سازی واحد های بنزین سازی فاز 2 را سپری می کند که امکان تولید مداوم روزانه حدود 24 میلیون لیتر بنزین را ایجاد می کند.

این پالایشگاه در زمره بزرگ ترین واحد های پالایشی جهان از جنبه میزان تولید بنزین قرار دارد و بنزین تولیدی آن بر اساس شرایط طراحی، بنزین یورو 5 است که پس از راه اندازی فاز سوم، در نهایت قابلیت تولید روزانه 36 میلیون لیتر بنزین یورو 5 ایجاد خواهد شد. به لحاظ ظرفیت، می توانیم بگوییم در شرایط فعلی با پالایشگاه های نه گانه نفت خام و همچنین فاز یک و دو ستاره خلیج فارس امکان تولید بیش از 90 میلیون لیتر بنزین در روز را در کشور خواهیم داشت که به معنای موازنه مثبت تولید و مصرف بنزین در کشور است. لیکن باید به این نکته هم توجه کرد که گاهی برخی از پالایشگاه ها به دلیل تعمیرات اساسی برنامه ریزی شده مجبور به کاهش تولید در دوره های زمانی چند هفته ای خواهند بود و لازم هست که همیشه در صدد ایجاد و حفظ ذخیره سازی مناسب هم باشیم.

-پالایشگاه ستاره خلیج فارس مانند هفت پالایشگاه نفتی غیر دولتی دیگر در کشور، از سوی بخش خصوصی اداره می شود . آیا سیاست های رگلاتوری شرکت ملی پالایش و پخش درباره تحویل 5 فرآورده اصلی، تحویل خوراک، قیمت خوراک و … شامل این پالایشگاه نیز می شود؟

اداره پالایشگاه ستاره خلیج فارس مشابه سایر پالایشگاه های خصوصی کشور خواهد بود. زمانی که پالایشگاه در حال احداث است سهامداران می توانند با هم به توافق برسند و نقش پررنگ تری را به یک سهامدار دیگر بدهند، اکنون در پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صورت کلی از لحاظ مدیریت بنگاه داری ما به اندازه سهم خودمان در حدود 18 درصد نقش داریم اما در بحث مدیریت اجرایی پروژه، تا جایی که بتوانیم و عمدتاً از طریق نظارت بر اجرای صحیح برنامه های اجرایی در جهت تسریع در تکمیل طرح کمک می کنیم. بنابراین پالایشگاه ستاره همانند سایر پالایشگاه های واگذار شده به بخش خصوصی اداره می شود و سیاست های رگلاتوری در باره این پالایشگاه هم اعمال می شود.

-شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در پالایشگاه ستاره خلیج فارس چه وظایف، مسئولیت ها واختیاراتی دارد؟

تعیین برنامه تولید پالایشگاه ها با هماهنگی پالایش و پخش انجام می شود به این مفهوم که میزان خوراک و تولید فرآورده ها و کیفیت محصولات تعیین می شوند. برنامه ریزی برای انجام تعمیرات اساسی نیز با هماهنگی شرکت ملی پالایش و پخش صورت میگیرد. مباحث مربوط به پایش مصرف بهینه انرژی، نظارت بر عملکرد پالایشگاه ها، انجام برخی ممیزی های دوره ای، نظارت بر تخصیص خوراک پالایشگاه ها به واحدهایی که از قبل تعهد تامین به آنها داده شده است،  نظارت برای اطمینان از کیفیت فرآورده ها، اعمال نقش حاکمیتی در رسیدگی به انتقادات و شکایات مربوط به پالایشگاه ها، نظارت در حوزه HSE ، پیگیری اجرای طرح های بهینه سازی و ارتقای کیفی و … از جمله مسئولیت های این شرکت میباشد.

-به عنوان مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، چه ارزیابی نسبت به وارد مدار شدن ستاره خلیج فارس و تاثیر آن در دگرگونی مثبت برنامه های شرکت ملی پالایش و پخش دارید؟

با قاطعیت می گویم که اگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس وجود نداشت امروز ما شرایطی بحرانی را در رابطه با تامین بنزین کشور می داشتیم. از جمله اهداف برنامه های شرکت پالایش و پخش، تامین سوخت مورد نیاز کشور حداکثر از طریق تولید داخلی و تامین کسری از محل واردات است که البته واردات بنزین مستلزم تامین اعتبارات مورد نیاز بوده که خود یک موضوع چالش برانگیز است. در شرایطی که سایه تهدیدات تحریم را نیز احساس می کنیم، وجود پالایشگاه ستاره خلیج فارس پشتوانه بسیار محکمی برای اطمینان از تولید و تامین فرآورده ها و به ویژه بنزین مورد نیاز کشور خواهد بود. اگر ستاره خلیج فارس نبود تحمیل محدودیت های تحریمی، کشور ما را هم در زمینه فروش میعانات گازی در سطح بین المللی و هم در زمینه واردات بنزین مورد نیاز کشور با چالش مواجه می کرد که این دو مشکل می توانستند به عنوان اهرم فشار علیه کشورمان به کار گرفته شوند. بنابراین پالایشگاه ستاره خلیج فارس که اکنون در آستانه افتتاح رسمی قرار گرفته در زمینه فرآورش میعانات گازی به جای خام فروشی و همچنین تولید بنزین و سایر فرآورده ها منطبق با استاندارد یورو، شرایط و فرصت های بسیار خوبی را برای کشور فراهم کرده است.

_به عنوان یک کارشناس حوزه انرژی، نظر شما راجع به مزایای پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس چیست؟

پالایشگاه ستاره خلیج فارس از آنجا که از طریق یک خط لوله به مبادی تامین خوراک متصل است به صورت پایدار از خوراک مورد نیاز خود بهره مند می شود. از طریق خطوط لوله انتقال فرآورده نیز محصولات تولیدی این پالایشگاه به مبادی مصرف در داخل متصل می شود بنابر این از لحاظ تامین خوراک و بازار عرضه محصولات شرایط کاملا پایداری را دارد. افزون بر این، از آنجا که ستاره خلیج فارس در کنار دریا احداث شده امکان انتقال فرآورده به مناطق دارای تاسیسات بندری مثل بنادر ماهشهر و چابهار به عنوان یک روش توزیع داخلی و همچنین برای صادرات فرآورده مازاد به بازارهای بین المللی فرصت های مناسبی را ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، صنعت پالایشگاه یکی از صنایعی است که برای عملیات به میزان زیادی آب نیاز دارد. اکنون برخی پالایشگاه ها مانند اصفهان و اراک با چالش آب مواجه هستند اما ستاره خلیج فارس آب مورد نیاز خود را با حفظ شرایط و الزامات زیست محیطی از طریق دریا تامین می کند.

موقعیت این پالایشگاه به دلیل نزدیکی به پالایشگاه بندرعباس سبب می شود تا یک مزیت نسبی نیز برای هر دو پالایشگاه ایجاد شود به گونه ای که در صورت ضرورت، امکان استفاده از برخی زیرساخت ها و تاسیسات جانبی برای هر کدام از این دو پالایشگاه فراهم گردد.

از جمله مزایای دیگر پالایشگاه میعانات گازی در مقایسه با پالایشگاه های نفتی می توان به تکنولوژی ساده تر آنها اشاره کرد. به دلیل عدم وجود برشهای سنگین، این پالایشگاه ها نیازی به واحدهای با تکنولوژی پیچیده تبدیل فرآورده سنگین به سبک ندارد و در نتیجه سرمایه گذاری کمتری نیز مورد نیاز خواهد بود. محصولات این پالایشگاه ها عمدتاً بنزین، نفت سفید و نفت گاز بوده و فاقد تولیداتی تحت عنوان نفت کوره و قیر است.

لازم است به عنوان یک دغدغه بگویم که ما در رابطه با میزان رشد و افزایش مصرف بنزین خیلی نگران هستیم و باید در مقاطع کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت درباره این موضوع تصمیم گیری های کلان انجام شود. این موضوع نیازمند هماهنگی بین چندین وزارت خانه و سازمانهای مرتبط است. به طور مثال در بلند مدت، توسعه متوازن و متناسب حمل و نقل عمومی و افزایش کیفیت آن که انگیزه را جهت استفاده بیشتر برای مردم ایجاد کند باید با جدیت بیشتری پیگیری شود. سیاست گذاری و اعمال استانداردهای مناسب و الزام آور در صنعت خودروسازی و خروج خودروهای مستهلک وفرسوده از چرخه مصرف نیز انتظاری است که متاسفانه در عمل به صورت مناسبی محقق نشده است. در زمینه قیمت بنزین هم باید یک رابطه منطقی و متناسب با ارزش واقعی بنزین داشته باشیم تا ضمن کاهش اثرات ناشی از قاچاق سوخت شاهد تاثیر مثبت در حوزه اقتصاد انرژی باشیم و البته با توجه به شرایط اقتصادی عمومی جامعه و تاثیر قیمت سوخت در زندگی مردم، مکانیزم های حمایتی هدفمند نیز تعریف بشود. به هر حال همانطور که اشاره شد، مدیریت مصرف تنها بر عهده یک سازمان یا یک وزارتخانه نیست بلکه در بعد کلان باید برنامه ریزی مناسب با توجه به همه جوانب صورت گیرد در غیر این صورت به محض اینکه به خودکفایی بنزین برسیم خیلی زود و در مدتی کوتاه دوباره به واردات بنزین نیاز پیدا خواهیم کرد. بنابراین لازم است چالش مصرف نامناسب و نامتعارف حامل های انرژی به عنوان یک اولویت و یک ضرورت ملی به صورت جدی در کشور مطرح و پیگیری شود.

گفتگو :فرزین سوادکوهی-صنعت کار

انتهای پیام/