تاپراه و ساختمان

خلاء ساخت و ساز ایران و جهان با بتن پر نمی‌شود

 ماهنامه صنعت کار نوشت، مشکلاتی همچون کمبود کارگاه‌های مناسب بتن سازی، نظارت محدود مهندسان ناظر بر سر ساخت و سازها، نبود نظارت هنگام بتن‌ریزی هنگام ساخت و ساز، کمبود توجه به مقاومت سازه‌ها و مشکلاتی از این دست، از جمله مهمترین مشکلات مقاوم سازی ساختمان‌های کشور محسوب می‌شوند که طی سال‌های اخیر نمونه بارز سازه‌های بتنی و انبوه در کشور به مسکن مهر تعلق می‌گیرد.

این در حالی است که نمونه‌های موفق شهرک سازی و سازه‌های بتنی مقاوم در کشور و تهران کم نیستند. در این باره نیز به سراغ عضو هیئت علمی‌مرکز تحقیقات بتن رفته‌ایم و از او درباره چالش‌ها و مشکلات صنعت بتن و استفاده صحیح از بتن در ساخت و سازها را جویا شده‌ایم. عباس اکبرپور در این باره بر این باور است که اگر سازه‌ها، مصالح ساختمانی و طراحی ساختمان روی اصول و استاندارد رعایت شود، فرقی ندارد که سازه بتنی یا فلزی باشد، چراکه در حال حاضر ساخت و سازهای جهانی بر پایه سازه‌های مرکب صورت می‌گیرد در حالی که همچنان ایران با کیفیت فرایند تولید مصالح ساختمانی دست و پنجه نرم می‌کند و هنوز با فرایندهای دنیای مدرن فاصله دارد. در ادامه گفتگوی «صنعتکار» با عباس اکبرپور- عضو هیات علمی‌مرکز تحقیقات بتن آمده است:

 

* طی دهه گذشته، ساخت و ساز مسکونی در شهرها به ویژه کلان شهر تهران رشد روز افزونی داشته است. اما اکثر این سازه‌ها اسکلت فلزی بوده است. این در حالی است که به نظر می‌رسد استفاده از سازه بتنی طی سالیان زیاد، جهت مقاومت در برابر زلزله مورد توجه بیشتری بوده است، اما اکنون استفاده از این سازه کاهش یافته است. به نظر شما دلیل اصلی کاهش استقبال از سازه‌های بتنی چیست و چه میزان زمان لازم است تا ایران خود را به الگوهای جهانی نزدیک کند؟

نمیتوان به طور قطع این را گفت،اگر سازه بتنی بر اساس اصول و رعایت نکات فنی ساخته شود، ساختمان در مقابل زلزله مقاوم خواهد بود، در غیر اینصورت مقاومت آن از سازه اسکلت فلزی کمتر است. از این رو به دلیل اینکه ساختمان‌های بتنی نسبت به فلزی سنگین‌تر هستند، مقاومت کمتری در برابر زلزله از خود نشان می‌دهند، اما اگر این ساختمان براساس اصول رعایت شده ساخته شود، مقاومت آن تضمین می‌شود. اما در مجموع، به دلیل نسبت مستقیم نیروی زلزله بر وزن ساختمان، ساختمان بتنی در مقابل زلزله آسیب پذیر تر است. من معتقدم اگر سازه با مواد و مصالح قابل اطمینان و استاندارد به همراه طراحی مناسب و نحوه استفاده از بتن در زمان ساخت و نظارت مهندسان صورت گیرد، سازه بتنی از جمله ساختمان‌های مقاوم خواهد شد.
اما متاسفانه به دلیل زمان کم و تحویل فوری ساختمان‌ها، سازندگان نیز برای رسیدن به برنامه پایان کار به موقع، پیش از قوام آمدن بتن طی دوره‌های هفت، چهارده و بیست و هشت روزه بتن ریزی را ادامه می‌دهند و همین یک مورد برای عدم مقاومت ساختمان کافی است، چه برسد به کیفیت بتن و سنگدانه‌های استفاده شده در مواد مصرفی که کیفیت آن‌ها تعریفی ندارد.

*مهمترین مشکل حول ساخت و سازها در کشور چیست؟
یکی دیگر از معضلات ساخت و ساز در کشور، نبود و یا کمبود تعداد کارگاه‌های ساخت بتن استاندارد است. چرا که وظیفه کارگاه‌های تولیدی بتن حساسیت در کیفیت سنگدانه‌ها و تولید بتن مرغوب است، اما به طور معمول به دلیل فرصت کم در ساخت و ساز و یا کم کاری سازندگان، کارگران ساختمانی مسئولیت ساخت بتن را برعهده می‌گیرند. بدین صورت که ساخت بتن مورد استفاده میان ستون‌ها به صورت دستی و بدون کیفیت و نظارت منهدسین انجام می‌شود. در برخی موارد نیز، ساخت بتن در محل ساختمان، یا به صورت دستی و یا توسط میکسرهای محلی صورت می‌گیرد که در هر دو صورت کیفیتی ندارد. چرا که مواد یا بتنی که توسط کارگران ساختمانی تهیه می‌شود، بدون تجربه و اطلاعات کافی آماده می‌شود که بعضا بدون نظارت مهندسین ناظر، مشکلات را برای بتن ریزی و استحکام ساختمان چند برابر می‌کنند، از این رو گفته می‌شود سازه بتنی نسبت به سازه فلزی از مقاومت کمتری برخوردار است.

*یعنی این عامل اینقدر تاثیر دارد؟
تاکید می‌شود که در حال حاضر بسیاری از ساختمان‌های بتنی در حال ساخت در کشور دچار معضلاتی همچون کمبود کارگاه‌های بتنی هستند که این امر یکی از دلایل مهم آسیب‌پذیر بودن این ساختمان‌ها محسوب می‌شود. از طرفی دیگر ساخت سازه‌های بتنی نیازمند زمان بیشتری است، به همین دلیل مهندسین و سازندگان نیز به دلیل کمبود زمان ترجیح می‌دهند از ستون‌های بتنی استفاده نکنند؛ چراکه فرم بندی طبقات در سازه‌های بتنی، نیازمند زمان بیشتری است. البته، یکی دیگر از مشکلات سازه‌های بتنی و حتی سازه‌های اسکلت فلزی، جای خالی مهندسان ناظر و کارشناسان آزمایش بتن است. به طور کلی، یکی دیگر از معضلات سازه‌های بتنی، نبود آزمایشگاه‌ها و تست‌های لازم هنگام بتن ریزی توسط مهندسین ناظر است، چراکه باید این آزمایش‌ها به فواصل گوناگون و با نمونه برداری‌های متعدد صورت گیرد که البته در حال حاضر بسیار نادر است.

* گفته می‌شود در حال حاضر سهم ساخت و سازهای بتنی در تهران تنها ۱۸ درصد است. به نظر شما آیا جای خالی تست‌های مهندسین ناظر بر سر سازه‌های بتنی دلیل کاهش تعداد این سازه‌ها شده است؟
بله یکی از دلایل همین مورد است چرا که متاسفانه کنترل بر سازه‌های ساختمانی آنگونه که باید، چه در فرآیند تولید بتن آماده و چه در فرآیند تولید بتن در محل، نیست. مهندسان می‌دانند که نباید در هوای سرد بتن ریزی شود، اما این اقدامات صورت می‌گیرد ومقاومت ساختمان کاهش می‌یابد.

*حدود 50 و40 سال گذشته، تعدادی از ساختما‌ها و شهرک‌ها در کشور، با سازه بتن ساخته شده است که امروز به عنوان الگوی سازه‌های بتنی در نظر گرفته می‌شوند؛ حال این پرسش مطرح است که چرا دیگر حتی مشابه این گونه ساختمان‌ها همچون شهرک اکباتان و شهرک امید ساخته نمی‌شوند و سازه‌‌های بتنی یا صنعتی سازی در حد این سازه‌ها نیستند؟
به طور کلی فرایند کنترل ساختمان‌های فلزی بیشتر از ساختمان‌های بتنی است. اما اکنون در ساخت و ساز‌های جهانی ساختمان‌های مرکب یعنی متشکل از بتن و فلز مورد توجه هستند. در حال حاضر ساخت و ساز مرکب در دنیا مرسوم است و هرگز به سازه‌های بتنی خرده گرفته نمی‌شود، این درحالی است که ایران همواره به دنبال فرآیندهای ساخت و ساز و مصالح مناسب است. اکنون در ایران هم ساخت و سازهای فلزی و هم ساخت و سازهای بتنی با کمبود نظارت همراه هستند، به گونه‌ای که گاه ممکن است حتی همان میلگردی که در ساختمان و لایه‌های بتن به کار می‌رود از میلگردهای آهن قراضه و نه چندان مرغوب تهیه شده باشد، از این رو مشکل ساخت و ساز در یکی دو مشکل نیست و موارد متعددی در قصور مقاومت ساخت و سازها موثر هستند. اما ساختمان‌های اشاره شده همچون اکباتان و شهرک امید ساختمان‌های از پیش ساخته و صنعتی هستند که نمونه سال‌های اخیر آن، ساخت و ساز ناموفق مسکن مهر بود که به طور کامل با شکست همراه شد. این در حالی است که اکنون در دنیا، هدف از ساخت سازه‌های بتنی، دوام هزار ساله آن‌ها است؛ به گونه‌ای که سنگدانه‌های استفاده شده در این سازه‌ها از لحاظ شیمیایی و فیزیکی بارها مورد آزمایش قرار می‌گیرد، اما متاسفانه عمر متوسط ساختمان در کشور ما میانگین ۱۲ تا ۱۵ سال است. از این رو تخریب زود هنگام ساختمان‌ها در ایران، یکی از بزرگترین مشکلات ساخت و ساز در کشور محسوب می‌شود که دلیل اصلی آن نیز این است که مسکن،‌ سرمایه ملی نیست. در این زمان که مسکن سرمایه شخصی شده است، بساز بفروشی رونق گرفته و فرایند صنعتی سازی و مقاوم سازی فراموش می‌شود و همین امر دلیل فاصله ایران با دنیای مدرن ساخت و ساز می‌شود.

*در حال حاضر که ایران عضو موسسه بتن امریکا(ACI) است، آیا مهارت‌ها و الگوهای لازم را دریافت کرده و خود را به استانداردهای جهانی رسانده است؟
یکی از شاخه‌های آیین نامه موسه بتن امریکا در ایران است، از این رو هرگونه تغییر در طراحی و فرآیند تولید بتن صورت گیرد، در ایران نیز بهره برداری می‌شود.

 

خبرنگار صنعت کار: نگار میرکریمی
انتهای پیام/

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا