ماهنامه صنعت کار نوشت، گران شدن نرخ ارز در ایران بحث امروز و دیروز نیست و موضوعی است که از دیرباز و طی سال‌های مختلف اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده و به عقیده کارشناسان جهش ناگهانی اخیر نرخ ارز متاثر از عوامل سیاسی و اقتصادی است. عوامل سیاسی همچون روی کار آمدن دولت ترامپ و ابهام در روابط سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای دیگر و عوامل اقتصادی مثل کاهش نرخ سود بانکی، زمزمه‌های یکسان سازی نرخ ارز، تبعات ناشی از فعالیت موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در اقتصاد، رشد تقاضای ارز مسافرتی در ماه‌های اخیر و سایر دلایل پیدا و پنهان را شامل می‌شود. در همین راستا رضا بوستانی، صاحب نظر اقتصادی در گفتگو با صنعت کار درباره تحلیل خود از وضعیت فعلی بازار ارز، اظهار داشت: در حال حاضر به دلیل عدم اطمینانیکه درباره آینده نرخ ارز و افزایش یا کاهش آن به وجود آمده است، تقاضا در افزایش یافته که این خود عاملی برای افزایش قیمت است.
وی درباره دلایل پیش بینی افزایش قیمت ارز از سوی مردم و افرایش تقاضا، گفت: نرخ تورم و عدم اطمینان نسبت به روابط ایران با دنیا دو عاملی است که موجب شده تا مردم تصور مبهمی‌نسبت به آینده بازار ارز داشته باشند.
این صاحب نظر حوزه اقتصادی افزود: نرخ تورم در ماه‌های اخیر به دلیل بالا رفتن قیمت دارایی‌هایی مثل مسکن، سهام و … با افزایش مواجه بوده و همچنین نرخ سود بانکی کاهش یافته،این دو موجب شده تا این تفکر در میان مردم شکل بگیرد که قیمت‌ها در حال افزایش است از این رو مردم در حال انتقال دارایی‌های خود از سیستم بانکی به سمت سایر بازارها، برای سودآوری بهترهستند.
بوستانی درباره دلیل دیگر افزایش نرخ ارز، توضیح داد: پس از اجرای برجام، بسیاری به این نتیجه رسیدند که اجرای این تفاهمنامه بین‌المللی موجب بهبود روابط ایران با دنیا خواهد بود و شرایط بازار ارز و منابع ارزی در کشور نیز بهتر خواهد شد و به واسطه این تفکر، شرایط متعادل و تقاضا نیز در حد متداول بود.
وی افزود: اما اخیرا برخی زمزمه‌هایی مبنی بر سنگ اندازی‌های آمریکا و ایجاد مشکلاتی در تفاهمنامه برجام، موجب شد تا انتظارات نسبت به نرخ ارز تغییر کرده و شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار باشیم.
به گفته بوستانی هرچه این تهدیدها از سوی رییس جمهور آمریکا بیشتر شود، به طور حتم واکنش‌ها در بازار ارز نیز بیشتر خواهد بود.
بوستانی گفت: پس دو عامل افزایش قیمت‌ها در سایر بازارها، موجب افزایش سودآوری در بازار ارز و همچنین عدم پیش بینی و اطمینان به روابط بین‌المللی ایران موجب افزایش تقاضا ارز و افزایش قیمت آن خواهد بود.
گرانی‌های بازار ارز، دلیل اقتصادی ندارد
همچنین در همین زمینه، بهاء الدین حسینی‌هاشمی، کارشناس بانکی در گفتگو با صنعت کار، درباره تحلیل بازار ارز در ماه‌های اخیر، گفت: پس از ناآرامی‌های اخیر و نوسان در قیمت، دولت قول مدیریت و کنترل بازار ارز با تزریق ارز در بازار را داده بود اما این این اقدام مطابق انتظار بازار انجام نشد و موجب افزایش قیمت ارز شد.
وی ادامه داد: از آنجایی که افزایش قیمت اخیر در بازار ارز به دلایل اقتصادی نیست، دولت به هر میزان که ارز به بازار ترزیق کند، تاثیر نخواهد داشت و از طرفی دلالان و سفته بازار وارد بازار شده و در مدیریت و کنترل بازار از سوی دولت، خلل ایجاد می‌کنند.
این کارشناس بانکی افزود: از طرفی طببعتا با کاهش نرخ سود بانکی مقداری از منابع آزاد و موجی از این دارایی‌ها به سمت سایر بازارها روانه و موجب افزایش تقاضا و به تبع رشد نرخ ارز شده است.
یکسان سازی آری یا خیر؟
یکی از مباحثی که چند سالی است در اقتصاد ایران مطرح شده و در کارتابل دولت و بانک مرکزی در حال خاک خوردن است، یکسان سازی نرخ ارز یا آزادسازی نرخ است. موضوعی که بارها از سوی مدیران رده بالای سیستم بانکی و اقتصاد کشور وعده عملیاتی شدن داده شده اما تاکنون به دلیل آنچه فراهم نشدن پیش زمینه‌های لازم برای اجرای این طرح، اعلام شده اجرایی نشده و روی میز بانک مرکزی مانده است.
قرار ما یکسان سازی است!
به شکلی که اخیرا ولی اله سیف از عملیاتی شدن یکسان سازی خبر داد و افزود: قرار ما بر یکسان سازی نرخ ارز است و این کار حتما عملیاتی خواهد شد؛ اما با توجه به شرایط ما در ارتباطات بانکی بین‌المللی یکسان سازی نرخ ارز با ریسک‌هایی همراه باشد.وی معتقد است هنوز کمبودهایی در ارتباطات بانکیبا برخی کشورها داریم.
وی در ادامه اظهار داشت: ما نیاز به مانور کامل بر روی منابع ارزی داریم، به خصوص در شرایطی که منابع ارزی کشور به صورت کافی وجود دارد، محدودیت‌های بین‌المللی در مقاطعی مشکلاتی ایجاد می‌کند که یکسان سازی را با وقفه مواجه خواهد کرد؛ بنابراین آن را به تعویق انداختهایم که امیدواریم در اولین فرصتی که شرایط مناسب حاصل شود، تصمیم را در یکسان سازی نرخ ارز را اجرایی کنیم.
رییس کل بانک مرکزی در ادامه تاکید کرد: در شرایط کنونی، زمان مشخصی را برای یکسان سازی نمی‌توانم اعلام کنم.
اما از سویی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند یکی از دلایل التهاب در بازار ارز، زمزمه‌های یکسان سازی نرخ ارز است. البته آزادسازی نرخ ارز موافقان و مخالفانی دارد که هریک با در نظر گرفتن منفعت خود از این طرح دلایلی برای رد یا قبول یکسان شدن نرخ ارز آزاد و مبادله ای دارند.
ثبات، لازمه یکسان سازی نرخ ارز
برهمین اساس، بوستانی در پاسخ به اینکه به نظرشما نوسان قیمتی فعلی در بازار ارز، زمینه‌ای برای یکسان سازی نرخ ارز خواهد بود یا خیر؟ گفت: خیر. نوسان قیمتی فعلی در بازار ارز ارتباطی به یکسان سازی نرخ ارز ندارد. همیشه یکسان سازی در کشور ما زمانی اجرایی شده که در بازار به واسطه منابع کافی ارزی، ثبات حاکم بوده است اما در حال حاضر تحولات و انتظارات ایجاد شده و از سوی دیگر میزان ذخایر بانک مرکزی به میزانی نیست که پاسخگو تقاضای ارز در بازار باشد.
وی با تاکید بر اینکه به نظر من هیچ انگیزه‌ای برای یکسان سازی نرخ ارز وجود ندارد، ادامه داد: البته یکسان سازی نرخ ارز اقدامی‌صحیح و کارشناسی است که باید در صورت وجود شرایط لازم، عملی شود.
بوستانی درباره دلیل اجرایی نشدن آزادسازی نرخ ارز، توضیح داد: زمان اجرای یکسان سازی نرخ ارز حدود یک سال پیش بود واکنون زمان از دست رفته و به دلیل اینکه یکسان سازی باید در شرایط با ثبات انجام شود، اکنون زمان مناسبی برای اجرای این طرح نیست.
این صاحب نظر اقتصادی دربارهدلیل موافقت و مخالفت برخی با اجرای یکسان سازی نرخ ارز، گفت: موافقت با اجرای این طرح کاملا منطقی و صحیح است زیرا اگر ارز را یک کالا در نظر بگیریم، چطور ممکن است یک کالا دو نرخی باشد.
وی تصریح کرد: منطق اقتصاد حکم می‌کند هر کالایی یک قیمت داشته باشد و نرخ ارز هم باید تک نرخی باشد. نکته ای که وجود دارد عده ای با یکسان سازی نرخ ارز و افزایش قیمت ارز به دلیل افزایش نرخ تورم مخالف هستند که به نظرم این استدلال هم درست نیست.
به گفته بوستانی یکسان سازی باید انجام شود زیرا نرخ براساس نیروهای بازار تخصیص پیدا می‌کند و بازار تشخیص می‌دهد که منابع ارز را به چه کسی تخصیص بدهد و از این طریق بسیاری از بروکراسی‌ها، فساد‌ها و بسیاری دیگر از مشکلات رفع خواهد شد.
بازار ارز متولی ندارد
همچنین حسینی‌هاشمی‌در این‌باره معتقد است: پیش زمینه‌ای برای یکسان سازی نرخ ارز نیست اما این دو نرخی بودن باعث شد تا بازیگران این بازار و دلالان با دخالت در بازار، منتظر بالا رفتن قیمت ارز باشند.
وی افزود: از سویی دیگر اکنون در بازار با کمبود اسکناس هم مواجه هستیم، که دو دلیل دارد، دلیل اول عدم فروش و ذخیره ارز توسط صرافان و دلیل دیگر افزایش خرید مردم برای دریافت سود بیشتر است.
این کارشناس بانکی گفت: همچنین متولی جدی برای کنترل بازار وجود ندارد و سوداگران حاضر در بازار از این سکوت متولیان نهایت استفاده را می‌کنند.
حسینی‌هاشمی‌درباره موافقت و مخالفت با آزادسازی نرخ ارز توضیح داد: برخی این تصور را دارند که یکسان سایزی نرخ ارز، تورم زا است و از آنجایی که هدف دولت یازدهم و دوازدهم ثبات بازار و کاهش تورم است، براساس این تفکر یکسان سازی مشکل آفرین خواهد بود.
وی درباره عقیده مخالفان آزادسازی نرخ ارز ادامه داد: همچنین مخالفان معتقدند اکنون ارز مبادله ای به برخی منابع و کالاهای اساسی از جمله دارو یا دانشجویان و … اختصاص دارد که در صورت افزایش این نرخ، مردم با مشکلاتی مواجه خواهند شد.
این کارشناس بانکی درباره دلایل موافقان یکسان سازی نرخ ارز توضیح داد: از سویی دیگر براساس عقیده موافقان اجرای این طرح، دولت منابع متعلق به مردم را به قیمتی کمتر به افراد خاصی می‌دهد که به نوعی رانت و یارانه، تنها به بخش اندکی از جامعه است.
حسینی‌هاشمی‌افزود: با آدو نرخی بودن ارز، برنامه ریزی اقتصادی در بخش تولید، توزیع و مصرف از بین می‌رود. باید برای بازار ارز یک بازار داشته باشیم و از هرگونه سوددهی و اقدامات سوداگرانه جلوگیری شود.
وی درباره تاثیر یکسان سازی بر صنعت و تولید کشور گفت: صنعت به هنگام اجرای یکسان سازی با شوکی کوتاه مدت مواجه خواهد شد و به سرعت خود را با شرایط تطبیق خواهد داد اما در بلند مدت نیز به نفع صنعت و تولید کشور خواهد بود.
به گفته این کارشناس بانکی آزادسازی نرخ ارز موجب ارزیابی صحیح سرمایه‌گذاری‌ها، جلوگیری از نوسان‌های اقتصادی، جلوگیری از قاچاق کالا و واردات بی‌رویه و بسیاری دیگر از اتفاق‌های مثبت خواهد شد که صد در صد به نفع اقتصاد کشور است.
انتهای پیام/
