مسایل سیاسی بر «حلیت» محصولات غذایی می‌چربد!

ماهنامه صنعت کار نوشت، صنایع غذایی ایران یکی از قدیمی‌ترین و با پشتوانه‌ترین صنایع کشور در عصر صنعتی به شمار می‌رود که پیشینه صادرات برخی محصولات شاخص کشاورزی آن مانند پسته و زعفران به سرتاسر جهان، ریشه در تاریخ هزاران ساله دارد. بر اساس قوانین دین اسلام که بر پایه «حلیت» استوار است، ایران به عنوان یکی از کشورهای اسلامی‌بزرگ و تاثیرگذار، تمامی‌محصولاتش به صورت حلال تولید می‌شوند بنابراین، نشان حلال که امروزه در تجارت جهانی جایگاه ویژه‌ای یافته است، ریشه تاریخی و مذهبی در کشورمان دارد اما به دلیل غفلت مسئولان تاکنون نتوانسته است سهمی‌در تجارت 2 هزار میلیارد دلاری سالانه این بازار پرسود به دست آورد. برخی کارشناسان و فعالان این حوزه، مهم‌ترین عامل حضور نداشتن ایران در تجارت پرسود نشان حلال را جنبه‌های سیاسی می‌دانند و بر ایجاد روابط مناسب و مطلوب دولت و حاکمیت تصریح می‌کنند.

دلایل عقب ماندگی صنایع غذایی ایران از سهم تجارت جهانی نشان حلال

سهیل اسکندری، عضو هیات علمی‌انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفت وگو با نشریه صنعتکار، 3 عامل مهم را در جاماندن صنایع غذایی در تجارت جهانی به ویژه تجارت نشان حلال، تاثیرگذار می‌داند.

وی تفاوت در باورهای دینی و مذهبی شیعیان با سایر مذاهب اسلامی‌را یکی از عواملی می‌داند که بر تجارت نشان حلال صنایع غذایی کشورمان تاثیر گذاشته است و می‌گوید: برخی باورهای ما شیعیان با سایر مذاهب اسلامی‌متفاوت است بر همین اساس شاید محصول و یا غذایی که ما مصرف می‌کنیم با مذاهب دیگر اسلامی‌مانند آسیای جنوب شرقی، مطابق نباشد. برای نمونه؛ نوشیدنی‌های مالت که در کشور‌ما تولید و مصرف می‌شود، در کشورهای اسلامی‌جنوب شرق آسیا (مالزی و سنگاپور) قابل قبول نیست و حلیت ندارد.

ناتوانی تولیدکنندگان ایرانی در رقابت با همتایان خارجی در قیمت تمام شده

اسکندری قیمت‌های تمام شده تولید را عامل دیگری در عقب ماندگی ایران در زمینه تجارت نشان حلال در بازارهای جهانی با حدود 2 میلیارد مصرف کننده مسلمان، اعلام و اظهار می‌کند: ایران اسلامی‌با داشتن موقعیت استراتژیکی و خاص جغرافیایی و اقلیمی‌می‌تواند یکی از کشورهای بزرگ صادرکننده محصولات حلال در جهان باشد اما به دلیل گرانی قیمت تمام شده محصولات، تولیدکنندگان داخلی در رقابت با همتایان خود که از تمامی‌امکانات و پشتیبانی‌های دولتی برخوردارند، ناتوان هستند.

عملکرد تبلیغاتی ضعیف، عامل دیگر عقب ماندگی در تجارت حلال

تبلیغات، سومین عاملی است که این استاد دانشگاه شهید بهشتی بر آن تاکید می‌کند. وی می‌گوید: در تمامی‌زمینه‌های صادراتی، عملکرد تبلیغاتی بسیار ضعیفی داریم و با عقب ماندگی‌های زیادی مواجهیم. به عنوان یک کشور اسلامی‌که به موضوع حلیت اهمیت می‌دهد و تمامی‌محصولاتش بر پایه حلال تولید می‌شود، هنوز به لوگوی یا نشان «حلال» حتی در داخل کشور توجه شایسته‌ای نشده است و در این زمینه تبلیغات کافی نداریم. بر همین اساس در بازارهای خارجی نیز با اینکه محصولات ما حلیت دارند اما هیچ نام و نشانی در تجارت جهانی اینگونه محصولات مشاهده نمی‌شود و شناخته شده نیستیم.

محصولات حلال بی نام و نشان ایرانی بدون حمایت در داخل و خارج

وی در ادامه با بیان راهکارهایی برای دستیابی به تجارت نشان حلال در بازارهای جهانی، تصریح می‌کند: هیچ گونه محدودیتی در رقابت و تولید محصولات حلال نداریم بنابراین باید الگوسازی‌های جهانی انجام دهیم و در این تجارت بزرگ و اختصاصی قوی‌تر عمل کنیم. برپایی و حضور در نمایشگاه‌های خارجی، کاهش هزینه‌های تولید با حمایت‌های دولت، پشتیبانی از بخش خصوصی توسط دولتمردان به ویژه مسئولان وزارت خارجه در شناسایی و معرفی فعالان این حوزه در بازارهای جهانی و رفع موانع تولید و گمرکی در سطح ملی از جمله اقداماتی است که باید انجام شود تا تولیدات ما که به صورت اتوماتیک از حلیت برخورداند، به بازارهای جهانی نیز راه یابند.

رویکردهای سیاسی، عامل مهمی‌در مراوادات تجاری جهان

افزون بر موانع و مشکلاتی که این استاد دانشگاه و کارشناس ارشد کنترل کیفیت صنایع غذایی، برای ورود ایران به تجارت جهانی نشان حلال برشمرد، برخی فعالان و تولیدکنندگان صنایع غذایی نیز نسبت به از دست رفتن این بازار برای ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای اسلامی‌که قرن‌هاست محصولات حلال تولید می‌کنند، انتقاداتی دارند.

امیر ثابت‌پی، مدیرعامل صنایع غذایی «نامی‌نو» در گفت و گو با نشریه صنعتکار، مانع اصلی حضور ایران نه تنها در تجارت حلال بلکه در تمامی‌زمینه‌های تجاری در بازارهای جهانی را بیشتر جنبه‌های سیاسی می‌داند. وی تصریح می‌کند: مانع اصلی بر سرراه حضورمان در تجارت حلال به ویژه در منطقه خلیج فارس که مسلمان نشین هستند، عامل سیاسی و مذهبی(شیعه گری)، ایران است.

وی می‌افزاید: کشورهای منطقه خلیج فارس به دلایل تاریخی در مقابل تمامی‌محصولات ایرانی مقاومت نشان می‌دهند و اگر موضوع ایران گریزی و سیاست زدگی حل شود، می‌توانیم به جایگاه مناسبی در تجارت منطقه‌ای و حتی جهانی دست یابیم.

ضعف عملکرد صادراتی دولت

این متخصص و فعال حوزه صنایع غذایی کشور، ضعف عملکرد صادراتی را مانع بعدی در صادرات محصولات غذایی اعلام و اظهار می‌کند: ایران در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده است حلال بودن یک بخش موضوع است اما امکانات و مشوق‌هایی که دولت باید در اختیار تولیدکنندگان و صادرات کنندگان قرار دهد، بخش دیگری است که همواره توسط مسئولان وقت نادیده گرفته می‌شود.

ثابت پی ادامه می‌دهد: برای نمونه در مشکل سیاسی که برای امارات متحده عربی در منطقه به وجود آمد، دولت ایران حمایتی از صادرکنندگان برای حضور در این بازار مناسب و همسایه نکرد اما دولت ترکیه با در اختیار گذاشتن هواپیماهای باری رایگان به صادرکنندگانش، در فاصله زمانی کوتاه، این بازار را هم قبضه کرد.

حضور در بازارهای جهانی بدون زیرساخت‌های صادراتی؟

مدیرعامل صنایع غذایی نامی‌نو، با اشاره به نبود زیرساخت‌های مناسب صادراتی مانند ترانزیت و خدمات گمرکی به عنوان چالش‌های دیگر صنایع غذایی در بازارهای منطقه‌ای و جهانی، می‌گوید: این چالش‌ها مختص تجارت نشان حلال نیست و تمامی‌بخش‌های صادراتی با آن دست به گریبان هستند.

وی تصریح می‌کند: مجموع این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا همچنان هیچ سهمی‌در تجارت نشان حلال نداشته باشیم و تنها در بازار عراق آن هم به دلایلی خاص حضور نسبتا خوبی داشته باشیم. برای حضوری موفق و قوی و رقابت با تولیدکنندگان خارجی، نیازمند عزم ملی هستیم و بخش خصوصی به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد. دولت باید امکانات و زیرساخت‌های تولید رقابتی و صادرات را فراهم کند.

با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که مسایل سیاسی و روابط دیپلماتیک بر جنبه‌های حلیت در تجارت نشان حلال بیشتر می‌چربد.

خبرنگار صنعت کار: مولود غلامی

انتهای پیام/