ماهنامه صنعت کار نوشت، از ابتدای سال 95 روزهای سخت تولیدات کارخانجات آغاز شد، همان روزهایی که گرد رکود کم کم روی صنایع تولیدی سایه افکند و علاوه بر صنایع ساختمانی که بیش از سه سال از رکود آنها گذشته بود، کارخانجات تولیدی و صنعتی را هم درگیر خود کرد. از تولیدات لوازم خانگی گرفته تا مواد غذایی و پوشاک و حتی تولیداتی نظیر قطعات خودرو، همگی مسیرشان به سمت رکود منحرف شد و درحال حاضر نیز همین وضعیت ادامه دارد. اما عوامل متعددی به غیر از کسادی بازار و کاهش قدرت خرید مردم، نوسانات نرخ ارز و افزایش واردات بر رکود تولیدات داخلی و ارسال به موقع مواد اولیه و محصول نهایی به دست مصرف کنندگان اثرگذار بود.
وجود تعطیلیهای پیدرپی در کشور و در ادامه آن تعطیلی بازارها و محدودیت تردد در راههای منتهی به کارخانجات، همه و همه در کسادی بازار و کاهش تولیدات داخلی موثر واقع میشود. چرا که با هر تعطیلی رسمیدر کشور کارخانجات و فعالیتهای تولیدی نیز متوقف میشود و در واقع ضررهای مالی زیادی همچون پرداخت مالیات و اجاره در برابر نبود تولید روزانه، محدودیت تردد کامیونهای باری و محدودیت تردد در راههای منتهی به شهرکهای صنعتی، بر هزینههای کارخانجات افزوده و در نهایت مسیر ورشکستگی و به گل نشستن تولیدات را هموارتر میکند، تا در نهایت بازار مصرف را تحت تاثیر قرار داد و به گرانی محصولات منجر شود.
اما زمان صنعتی شدن جوامع، همواره حمل و نقل در کنار تولیدات و کارخانجات نقش موثری در ارسال مواد اولیه به تولیدکنندگان و رساندن محصول نهایی به دست مصرف کنندگان وتزریق آن به بازارها ایفا کرده است. به عبارتی تولیدات صنعتی و حمل و نقل دو صنعت از هم جدا نشدنی محسوب میشوند و توسعه هر یک اثر مستقیمیبر دیگری میگذارد. با وجود همراهی و همکاری این دو صنعت بزرگ در کنار یکدیگر، به طور طبیعی محدودیتها و ایجاد مشکلاتی برای هر یک بر دیگری نیز اثر گذاراست، به گونهای که با افزایش نرخ سوخت و هزینههای حمل و نقل، در نهایت اثرات آن بر محصول تولیدی نیز نمود دارد و در مقابل افزایش و کاهش حجم تولیدات کارخانهای نیز بر رفت و آمد و کسب درآمد صنعت حمل و نقل جادهای نیز بیتاثیر نخواهد بود. از این رو تصمیمات دولتی و خصوصی به منظور توسعه و یا ایجاد محدودیت در زمینه فعالیت هر یک از این دو صنعت، نقش بسزایی در درآمد و هزینههای آنها خواهد داشت. به طور مثال طی سالهای اخیر، کسادی بازارها و کاهش حجم تولید در برخی صنایع و ورشکستگی آنها باعث رکود و کسادی حاملان باری در برخی مناطق شده است. از طرفی دیگر، ایجاد محدودیتهای راهی از جمله محدودیت در تردد کامیونهای باری و تجاری در روزهای تعطیل و پایان هفته نیز، حجم زیادی از کسادی بازار چه برای تولید کننده و چه برای انتقال تولیدات به بازار و مصرف را دربرداشته است. به همین دلیل، صاحبنظران اقتصادی بر این باورند، اهمیت صنعت حمل و نقل تنها به حمل مسافر بسنده نیست و نقش حمل و نقل زمینی به ویژه حمل و نقل جادهای در بهبود کسب و کارها و توسعه صنعت نقش بسزایی ایفا میکند تا جایی که به عنوان یکی از شاخصهای توسعه یافتگی کشور به حساب میآید.
پرواضح است که حمل و نقل جادهای در اتصال محصولات تولیدی کارخانجات و شهرکهای صنعتی به کلان شهرها نیازمند تامین زیرساختهای جادهای و توسعه این ناوگان است و به نوعی تنها راه تزریق محصولات به بازارها محسوب میشود.
با این حال، طی سالهای اخیر و با توسعه یافتگی کلانشهرها و حرکت به سمت توسعه سایر شهرها و روستاها، توسعه حمل و نقل جادهای نیز به عنوان اصلیترین زیر ساخت توسعه صنعت، مورد توجه بوده و بارها از سوی سکاندار وزارت راه و شهرسازی، اهمیت حمل و نقل بر توسعه صنعت تاکید شده است.
راهها بسته شد، کارخانجات تعطیل
تقریبا چندسالی میشود که با هر تعطیلی در کشور به ویژه تعطیلات وابسته به آلودگی هوا، تردد وسایل نقلیه سنگین از جمله کامیونهای باری و تجاری در اتوبآنها و جادههای منتهی به شهرکهای صنعتی با محدودیت تردد مواجه میشوند. شاید در نگاه اول محدودیت تردد این وسایل نقلیه بر کاهش آلایندگی هوا موثر باشد، اما از طرفی دیگر به ارسال به موقع مواد اولیه و محصول نهایی به بازار لطمه میزند. در این باره حتی برخی اعضای اتاق بازرگانی تهران نیز اعتراضاتی عنوان کرده و گفتهاند که چرا باید کارخانجات تولیدی درگیر مشکلاتی از این دست شوند و صنعت را تحت تاثیر قرار دهد.
البته در برخی موارد، تردد در راههای فرعی و قدیمیحول کلان شهر تهران همچون جاده مخصوص کرج، اتوبآنهای قدیم منتهی به شهرکهای صنعتی اطراف قم و قزوین کمک کننده هستند، اما ترافیک در روزهای منتهی به پایان هفته در راههای دارای محدودیت تردد یکی از معضلات اصلی راهها محسوب میشود، به گونهای که روزهای سه شنبه و چهارشنبه هر هفته، راههای منتهی به شمال کشور به دلیل محدودیت در تردد روزهای پنجشنبه و جمعه و همچنین تعطیلی کارخانجات، شاهد ترافیک سنگین کامیونهای باری میشود، گویی تعطیلیها به نوعی چالش پیش روی اقتصاد و تولیدات کارخانجات صنعتی شدهاند تا بهبود آلودگی هوا و مفرح سازی شهروندان.
براساس مقالات منتشر شده مبنی بر میزان تعطیلات رسمیو غیر رسمیدر کشور، شاید تفاوت ایران با چین، کره یا سایر کشورهای آسیایی و همرده چندان زیاد نباشد، اما ساعات کار مفید، نحوه کار در تعطیلات پایان هفته و نوع ترددهای صنعتی در این کشورها با ایران متفاوت است. در همین رابطه نیز برخی کشورها یا میزان تعطیلاتشان را کاهش داده و یا روزها تعطیلی شان را از آخر هفته به وسط هفته آن هم یک روز تغییر دادهاند، چرا که اهمیت تعطیلات در تولیدات و کاهش تولید ناخالص ملی تا حدی مهم تلقی میشود که ضررهای مالی وارد شده یا ناشی از تعطیلی هر یک روز به اقتصاد کشور ارزیابی شده است. از این رو، به نظر میرسد ایران نیز باید به واسطه ارتباط نزدیک صنعت، حمل و نقل، سودهای بانکی برای وام گیرندگان و فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان و به نوعی ارتباط بازارها با یکدیگر، به حال تعطیلیهای پیدرپیاش فکری کند. در همین زمینه نیز، برخی تحقیقات اقتصادی طی سالهای گذشته آماری مبنی بر ضررهای مالی وارد شده به واسطه یک روز تعطیلی در تهران ارائه کردهاند که اگر این میزان در هر ماه تکرار و ضرب در سایر شهرها شود، حجم قابل توجهی ضرر مالی بر دوش اقتصاد کشور و تولید ناخالص داخلی گذاشته میشود. این برآوردها نشان میدهند، فارغ از تورمهای ایجاد شده ماهانه و سالانه، به ازای یک روز تعطیلی، تنها در تهران، کارفرمایان 80 میلیارد تومان حقوق و دستمزد به کارگران میپردازند، در حالی که آنها کاری انجام نمیدهند و در این شرایط دولت موظف است به ازای روزهایی که کشور را به دلایل مدیریتی و غیرارادی تعطیل میکند، خسارت بخش خصوصی را پرداخت کند؛ درحالی که عملا هیچ فعالیت اقتصادی در کشور ایجاد نشده است. در همین راستا نیز، فعالیت کارخانجات و تولیدات صنعتی در خارج از شهرها نیز بعضا درآمدهایی بسیار بیشتر را در بر خواهد داشت و در مقابل ضررهای بیشتری را برای هر یک روز تعطیل به صنعت تحمیل میکند. حال در شرایطی که فشارهای مالی مبنی بر کاهش تولیدات داخلی، کسادی بازارها، کاهش قدرت خرید مصرف کنندگان، افزایش واردات و در مواردی قاچاق، نوسانات نرخ ارز و پشت سرگذاشتن تحریمها و مشکلاتی از این قبیل، امسال که فرصت تولید داخلی و حمایت از کالای ایرانی مورد توجه است، باید ارتباط جاده و صنعت بیش از پیش مورد حمایت قرار گیرد تا اینکه با ایجاد محدودیتهای تردد، همین فعالیتهای اقتصادی هم به ورشکستگی منجر شوند.
توسعه یا نوسازی، کدام یک به صنعت کمک میکند؟
بهانههای زیادی برای عدم توسعه صنایع و یا حمل و نقل به موقع همواره پیش روی این دو صنعت بوده است. به گونهای که کارخانجات صنعتی تقصیر را برگردن حمل و نقل ضعیف و فرسوده و حمل و نقلیها نبود راههای مناسب و همچنین فرسوده بودن ناوگان را دلیل کند بودن کارشان عنوان میکردند. اما اواخر سال گذشته به واسطه طرح ویژه رئیس جمهوری، مقرر شد تا بیش از دو میلیون دستگاه باری و تجاری در جادهها نوسازی شوند تا نه تنها نتیجه آن در حمل و نقل و کاهش آلودگی هوا مشخص شود، بلکه تاثیر آن در توسعه صنعت نیز نمایان شود و ایران نیز پس از سالها، در مسیر توسعه یافتگی ناوگان جادهای و سرعت در انتقال کالا و خدمات قرار گیرد.
تعطیلات از حد گذشت، کارخانهها ورشکسته شد
نقش حمل و نقل در توسعه صنایع بر هیچ جامعهای پوشیده نیست، آمار و ارقام نشان میدهد سهم ارزش افزوده بخش حمل و نقل نسبت به سایر بخشها دیگر بیش از 90 درصد است، از این رو اگر ارتباط جاده و صنعت بدون موانع و محدودیتهای تردد صوت گسترش یابد، توسعه صنعت و حمل و نقل در کشور به واسطه اتصال به جاده ابریشم فراملی خواهد بود و این فرصت توسعه ترانزیت نیز فراهم خواهد شد؛ زیرا علاوه بر اهمیت اقتصادی و آثاری که یک سیستم حمل و نقل میتواند روی بهبود وضع اقتصادی بگذارد و موجبات بهبود وضع زندگی تک تک افراد جوامع را فراهم کند، آثار اجتماعی- فرهنگی و بینالمللی نیز امکان پذیر خواهد بود.
خبرنگار صنعت کار: نگار میرکریمی
انتهای پیام/