ماهنامه صنعت کار نوشت؛ بر همین اساس، ازآنجایی که کشورهای حاشیه خلیج فارس به عنوان غول های نفت و گاز در دنیا شناخته می‌شوند، عجیب نیست که نام شرکت‌های بزرگ به عنوان سرمایه گذار و پیمانکار دراین مناطق مطرح باشد. کشورهای عربی به واسطه سرمایه هنگفتی که دارند با اکثر شرکت‌های بزرگ نفتی دردنیا قراردادهای تجاری امضا کرده‌اند و مشغول به همکاری هستند. برخی ازاین قراردادهای تجاری حالا ده‌‌‌ها سال است که در حال اجرا بوده و هر دو طرف از آن سودمند هستند. این سرمایه گذاری‌های مختلف ضمن پیشبرد اهداف این کشورها در استخراج نفت باعث پیشرفت صنایع آن‌ها نیز شده است. در این گزارش قصد داریم نگاهی جامع به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و پیشرفت‌های آنان به واسطه سرمایه گذاری‌های خارجی داشته باشیم.
شرکت‌های بزرگی که در حاشیه خلیج فارس مشغول به فعالیت هستند غالبا با سه شرکت بزرگ اکسون موبیل «ExxonMobil»، شل «Shell» و توتال «Total» همکاری دارند و این شرکت‌های نفتی تا امروز سرمایه گذاری عظیمی دراین مناطق انجام داده‌‌اند.
قطر به عنوان کشوری کوچک اما با ذخایر غنی نفت که به صورت مشترک با ایران دارد، از سال ۱۹۳۵ وارد رابطه تجاری نفتی با آمریکا شد. دراین زمان شرکتی به نام Socony Vacuum فعالیت خود را آغاز کرد که بعدها نام آن به اکسون موبیل تغییر پیدا کرد. این سرمایه گذاری عظیم که در قطر انجام شد باعث گردید تا این کشور بتواند مناطق شمالی را بسازد که بزرگترین منطقه گاز در دنیا به شمار می‌آید.
همچنین قطر با تکنولوژی‌های روز دنیا تجهیز شد و به مرور زمان توانست تبدیل به یکی از برترین تامین کنندگان LNG در بازار شود. در حال حاضر تولیدات LNG در قطر بر عهده دو شرکت قطرگاز و راس گاز قرار دارد که البته شرکت دولتی قطر پترولیوم سهام عمده ای از هر دو شرکت را در اختیار دارد.
جالب است بدانید که ۷۰ درصد سهام شرکت راس گاز که یکی از تامین کنندگان برتر گاز در دنیا به حساب می‌آید در اختیار قطر پترولیوم قرار دارد و ۳۰ درصد باقی مانده نیز سهم اکسون موبیل به حساب می‌آید. در همین راستا باید اشاره کنیم که قطرگاز نیز به صورت کنسرسیوم متشکل از قطرپترولیوم، اکسون موبیل، توتال، میتسوی، ماروبنی، کونکو فیلیپس و شل هدایت می‌شود. در ضمن اکسون موبیل تنها سرمایه گذار خارجی است که در دو پروژه داخلی قطر به نام‌های گاز الخلیج و بارزان گاز فعالیت دارد.
در ادامه قطر همکاری با سرمایه گذاران فرانسوی را نیز از سال ۱۹۳۶ و با حضور توتال آغاز کرد. این شرکت فرانسوی نیز در اولین گام با قطر پترولیوم وارد مذاکره شد و با توسعه LNG، فرآوری و محصولات پتروشیمی فعالیت خود را گسترش داد. توتال هم اکنون یکی از سهامداران عمده قطرگاز، بزرگترین تولید کننده LNG در دنیا به حساب می‌آید و سهامی در قطرگاز ۱ و قطرگاز ۲ در اختیار دارد. توتال همچنین با سرمایه گذاری خود باعث شد تا پروژه خط لوله انرژی دلفین که گازطبیعی را از قطر به امارات و عمان ارسال می‌کند به سرانجام رسیده و حالا سهامدار آن نیز به حساب می‌آید.
از دیگر اقدامات توتال در قطر باید به همکاری جوینت ونچری با قطرپترولیوم برای توسعه منطقه نفتی الخلیج و الشاهن اشاره کنیم. شرکت پالایش و پتروشیمی توتال نیز در شرکت پتروشیمی قطر سهم مناسبی دارد. این شرکت به تولید اتیلن و پلی اتیلن با غلظت پایین می‌پردازد. البته این شرکت سرمایه گذاری در پالایشگاه راس لافان نیز دارد.
البته سرمایه گذاری‌های خارجی ها در قطر به همین جا ختم نمی شود و حالا به سراغ شل خواهیم رفت که به عنوان بزرگترین سرمایه گذار خارجی در قطر شناخته می‌شود. آن‌ها شراکت عمیقی با قطر پترولیوم دارند و در پروژه تولید LNG، تبدیل گاز به مایع، اکتشاف و پتروشیمی با این کشور قراردادهای تجاری امضا کرده است.
شل به عنوان سرمایه گذار اصلی به توسعه و ساخت مجموعه تبدیل گاز به مایع راس لافان کمک بسیاری کرد که اکنون به عنوان بزرگترین مجموعه این حوزه در دنیا شناخته می‌شود. این شرکت همچنین ۳۰ درصد از سهام قطرگاز ۴ را در اختیار دارد و خدمات پشتیبانی برای شرکت حمل و نقل قطرگاز دارد.
در مقابل شل با عربستان سعودی فعالیت‌های متنوعی دارد، این شرکت آمریکایی در عربستان به صورت ۵۰:۵۰ و جوینت ونچری به ساخت پالایشگاه در الجبیل پرداخت که ظرفیت ۳۰۵ هزار بشکه در روز را دارد. شل همچنین به صورت جوینت ونچر به فروش و بازاریابی برای روان کننده‌هایش می‌پردازد و همچنین مسئولیت سوخت رسانی به ناوگان هوایی این کشور را نیز برعهده دارد.
همچنان درعربستان سعودی هستیم که از ۴۰ سال پیش بخشی از صنعت نفت خود را با سرمایه‌های رسیده از شرکت توتال ساخته است. توتال به عنوان یکی از مهره‌های اصلی سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی عربستان سعودی به شمار می‌آید. این شرکت فرانسوی ۵۱ درصد از سهام شرکت توتال پترولیوم سعودی را به صورت جوینت ونچر در اختیار دارد. این شرکت به فروش محصولات مختلف و فرآورده‌های نفتی توتال می‌پردازد.
توتال همچنین ۳۷٫۵ درصد از سهام شرکت جوینت ونچری SATORP را نیز در اختیار دارد که مسئولیت پالایش ۴۰۰ هزار بشکه به صورت روزانه و همچنین مجموعه پتروشیمی را در الجبیل بر عهده دارد. این جوینت ونچر با شرکت سعودی آرامکو هست که ۶۲٫۵ درصد باقی سهام را در اختیار دارد.
با این حال بزرگترین سرمایه گذار خارجی درحوزه نفتی در عربستان سعودی را می‌توان اکسون موبیل دانست. شرکتی که نزدیک به ۳ هزار شغل برای عربستانی ها ایجاد کرده و به عنوان جوینت ونچر در حوزه‌های بسیار گسترده ای فعالیت می‌کند که شامل تولید محصولات پتروشیمی تا پالایش نفت خام می‌شود.
تاریخچه حضور این شرکت در عربستان سعودی به سال ۱۹۲۷ بازمی‌گردد که سهام بخشی از شرکت نفت سعودی آرامکو را در اختیار داشت. البته این شرکت در دهه ۱۹۸۰ به طور کامل ملی شد و سهام اکسون نیز از بین رفت. با این حال همکاری مشترک این دو شرکت ادامه پیدا کرد و در فعالیت‌های دیگری مانند ساخت خط لوله شرق-غرب نیز با یکدیگر همکاری داشتند. آن‌ها در پالایشگاه SAMREF نیز با یکدیگر شراکت دارند. در نظر داشته باشید که اکسون موبیل با SABIC نیز به صورت جوینت ونچر در شرکت پتروشیمی یانبو و شرکت پتروشیمی الجبیل همکاری دارند.
همراه با شرکت اکسون موبیل به سومین کشور قدرتمند نفتی در حاشیه خلیج فارس می‌رویم که امارات متحده عربی است. اکسون اولین شرکتی بود که امتیاز نفتی در ابوظبی داشت و فعالیت خود را در این کشور از سال ۱۹۳۹ آغاز کرد. اکسون درحال حاضر مشغول به توسعه منطقه نفتی شمالی زاکوم به صورت جوینت ونچر با شرکت توسعه زاکوم و شرکت ملی نفت ابوظبی است. شرکت ملی نفت ابوظبی ۶۰ درصد، اکسون ۲۸ درصد و شرکت ژاپنی جودکو ۱۲ درصد از سهام را در اختیار دارند.
فعالیت توتال نیز دراین منطقه از سال ۱۹۳۹ آغاز شد و در پروژه های مختلفی با این کشور همکاری داشته است. از جمله فعالیت ها و سرمایه گذاری‌های این شرکت می‌توان به ساخت و توسعه مناطق نفتی مختلف در این کشور اشاره کرد. آن‌ها همچنین سهم ۱۰ درصدی از گسترش بزرگترین منطقه نفتی ابوظبی را در اختیار دارند.
شل ساختمان مرکزی خاورمیانه خود را در دبی ایجاد کرده اما اکنون فعالیت چشمگیری و یا سهام خاصی در صنعت نفت این کشور ندارد با این حال در مذاکره برای نگهداشتن امتیاز نفتی ۴۰ ساله خود دراین کشور هست.
در نهایت باید اشاره کنیم که شرکت های دیگر نیز در این منطقه سرمایه گذاری های مختلفی داشته که از جمله آن ها می توان به شرکت Occidental اشاره کنیم که در قطر و امارات فعالیت های گسترده ای انجام می دهد و همچنین شرکت کونکو فیلیپس نیز سهام چند شرکت نفتی در قطر و عربستان سعودی را در اختیار دارد. دراین میان باید به نام هایی مانند ویتول، ترافیگوئرا و گلنکور اشاره کنیم که در هر سه کشور چند فعالیت و سرمایه گذاری داشته اند. این سرمایه گذرای‌ها هر کدام در نهایت باعث پیشرفت و بهبود وضعیت صنعت نفت این مناطق شده و آن‌ها طی سال‌های گذشته با پیشرفت‌های مختلف همراه بوده‌اند. در پایان باید اشاره کنیم که کشورهای آسیایی مانند هند، چین، کره جنوبی و ژاپن مهمترین خریدارانی هستند که از منطقه خاورمیانه محصولات نفتی مورد نیاز خود را تامین می کنند.
انتهای پیام/
