به گزارش صنعت کار، برپایه گزارش ها و آمارهای سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، تا پایان خرداد امسال ۴۹۵ خوشه صنعتی در سطح کشور شناسایی و ۱۰۶ پروژه توسعه خوشه‌ای نیز خاتمه یافته است.
در همین مدت ۱۷۹ پروژه امکان سنجی توسعه خوشه‌ای خاتمه یافته و ۱۸ پروژه در ۱۳ استان کشور در دست اجرا است.
از بین پروژه‌های توسعه خوشه‌ای در دست اجرا نیز پنج مورد در مرحله مطالعه شناختی و ۳۳ مورد در مرحله پیاده سازی است.
خوشه‌های کسب و کار می‌توانند در هریک از زیربخش‌های تولیدی، صنعتی، خدماتی، کشاورزی، هنری و صنایع دستی فعال باشند.
برپایه این گزارش، به کسب و کارهای کمتر از ۱۰ نفر کارکن “بنگاه‌های خرد”، کمتر از ۵۰ نفر کارکن “بنگاه‌های کوچک” و بیش از ۵۰ تا ۱۵۰ نفر کارکن “بنگاه‌های متوسط” می‌گویند.
به زنجیره فعالیت‌های ارزش آفرین قابل انجام از مرحله شکل گیری تا طراحی، تولید، انبارش، حمل و نقل، بازاریابی، فروش و مصرف یک کالا یا خدمت “زنجیره ارزش در یک خوشه کسب و کار” گفته می‌شود.
توسعه خوشه کسب و کار مستلزم توسعه همه حلقه‌های زنجیره ارزش است.
“شبکه کسب و کار” به مجموعه‌ای از واحدهای کسب و کار اطلاق می‌شود که برای مواجهه با مشکلی مشترک یا استفاده از فرصتی مشترک با هم همکاری کنند.
شبکه‌ها به دو شکل “ثبت شده” و “ثبت نشده” وجود دارند. شبکه‌ها به طور معمول به‌صورت ثبت نشده شکل گرفته و در صورت اقتضاء در قالب انجمن، تعاونی، کنسرسیوم، شرکت سهامی و غیره ثبت می‌شوند.
همچنین “شبکه فراگیر” به شبکه بزرگ حاصل از ائتلاف و همکاری شبکه‌های متعدد موجود در یک خوشه اطلاق می‌شود که می‌تواند در درازمدت نقش رهبری و نمایندگی خوشه را ایفا کند.
“ارائه دهندگان خدمات توسعه کسب و کار”، شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی هستند که خدمات مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی درون خوشه‌ها را در حوزه‌های متعدد کسب و کار، از جمله تأمین مواد اولیه، تأمین مالی، بهبود منابع انسانی، بهبود فنآوری، بازاریابی و غیره ارائه می‌کنند.
“توسعه خوشه‌های کسب و کار”، فرآیندی سه تا پنج ساله است که طی آن ظرفیت‌های موجود در خوشه، از طریق توانمند سازی پایا و معطوف به استفاده از فرصت‌های محیطی شکوفا می‌شود.
ارتقای سطح سرمایه اجتماعی و توسعه و بسط شبکه‌های کسب و کار در درون خوشه از محوری‌ترین فعالیت‌ها در این فرآیند شناخته می‌شوند.
“شناسایی خوشه‌های کسب و کار”، فرآیندی را شامل می‌شود که در نتیجه آن، همه تجمع‌های کسب و کاری قابل توسعه با استفاده از مدل توسعه خوشه‌ای، در یک منطقه، استان یا کشور شناسایی و احصاء می‌شود و بر اساس آن، اطلاعات اولیه و پایه درخصوص خوشه‌های موجود گردآوری می‌شود.
به خوشه‌هایی که در نتیجه این فرآیند شناسایی می‌شوند، “خوشه‌های شناسایی شده” گفته می‌شود.
“امکان سنجی توسعه خوشه‌های کسب و کار” به فرآیندی اطلاق می‌شود که در نتیجه آن، توجیه پذیری توسعه یک خوشه شناسایی شده، مشخص می‌شود. این امکان سنجی از چهار منظر اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و اجرایی انجام می شود.
توجیه پذیر بودن توسعه یک خوشه، یکی از شروط اساسی آغاز پروژه توسعه خوشه‌ای برای آن خوشه محسوب می‌شود.
به منظور “اجرای فرآیند توسعه خوشه کسب و کار”، پروژه توسعه خوشه توسط سازمان کارگزار توسعه خوشه با انتخاب عامل توسعه خوشه و در چارچوب یک قرارداد مشخص و در قالب فازهای کلی شامل مطالعه شناختی، اعتماد سازی، تدوین سند برنامه عمل، پیاده سازی و خروج عامل توسعه انجام می شود.
این فازها غیرقابل تفکیک بوده و به‌عنوان بخش‌های اصلی پروژه توسعه خوشه‌ای محسوب می‌شوند.
سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های استانی تابعه آن اکنون با دارا بودن ۵۰۰ شهرک و ۳۲۲ ناحیه صنعتی و سه منطقه ویژه اقتصادی درحال بهره‌برداری، ۶۵ شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۶ شهرک فناوری، ۳۷ مرکز خدمات فناوری و کسب و کار، دو مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم‌افزاری، ۸۵ هزار و ۸۷۴ قرارداد منعقده و بهره‌برداری از ۴۵ هزار و ۹۱۲ واحد صنعتی و سه هزار و ۵۸ واحد کارگاهی، موجبات اشتغال مستقیم ۹۳۵ هزار و ۸۶۸ نفر را در سراسر کشور فراهم کرده است.
