تأثیر عادی سازی روابط با اسرائیل بر شورای همکاری خلیج فارس

به گزارش صنعت کار، در پشت صحنه ، امارات متحده عربی در سطوح مختلف، برای عادی سازی روابط با اسرائیل فعالیت داشته است ؛ از جمله خرید هواپیماهای جاسوسی از اسرائیل در آگوست ٢٠١٩ ؛ برای اهدافشان در ایران .

روابط اسرائیل با امارات از زمان ریاست جمهوری ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سال 2016 به طرز چشمگیری بهبود یافته است.
بسیاری بر این باورند که اعلامیه صلح امارات با اسرائیل به منظور کمک به ترامپ در هنگام انتخابات اخیر ریاست جمهوری بوده است .
همچنین عادی سازی روابط با هدف حفظ اعتبار ترامپ و داماد و مشاور ارشد او ( جرد کوشنر ) ؛ که طرح صلح در خاورمیانه را با عنوان معامله قرن ، تسهیل کرد ؛ انجام شد .

معامله قرن یکی دیگر از تلاش های ایالات متحده برای دستیابی به صلح بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها است که جرد کوشنر در آن دخیل بوده است. سازمان های فلسطینی این معامله را رد کرده و محمود عباس ، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین ، تا آنجا پیش رفت که اعلام کرد توافقنامه های قبلی با اسرائیل را لغو خواهد کرد.
و این ابتکارات صلح اسرائیل و فلسطین ، برای کمک به محبوبیت ترامپ و ارتقا وجهه سیاسی اوست ؛ به خصوص که شانس وی برای انتخاب مجدد روز به روز ضعیف تر به نظر می رسید .
در مورد نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو نیز می توان همین را گفت. او در اسرائیل با چالش های سیاسی مربوط به خودش روبرو است . وی به فساد مالی متهم است و در خیابان های تل آویو ، تظاهرات مداوم برگزار شده و خواهان استعفای وی ، بخصوص پس از سوء مدیریت وی در خصوص بیماری کرونا شده اند .
عادی سازی روابط با امارات متحده عربی اقدامی ناامیدانه است که توسط نتانیاهو برای حفظ حمایت سیاسی خود انجام داده است .

علاوه بر این ، عادی سازی روابط بین اسرائیل ، امارات و بحرین احتمالاً تأثیر منفی بر آینده شورای همکاری خلیج فارس خواهد داشت.
اگرچه بیشتر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با اسرائیل روابط کاری دارند ، اما تا زمان توافقات اخیر ، روابط رسمی را عادی نکرده بودند. اولویت های تعیین شده از سوی امارات و بحرین در این زمینه از این پس بر عملکرد شورای همکاری خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت. تصمیم گیری درباره چنین موضوع مهمی باید در سطح شورای همکاری خلیج فارس مورد بحث قرار می گرفت زیرا می تواند امنیت منطقه را به خطر بیندازد.

عربستان سعودی ، امارات و بحرین در 5 ژوئن 2017 ، محاصره سیاسی و اجتماعی علیه دولت قطر را اجرا کردند. آنها همچنین قطر را به ایجاد بی ثباتی سیاسی در منطقه متهم می کنند. این محاصره بر کار شورای همکاری خلیج فارس تأثیرگذار بوده است و باعث شده که قطر ، به دنبال کمکی در خارج از منطقه باشد.
در نتیجه ، این اتحادهای سیاسی و اقتصادی، احتمالاً بر آینده شورای همکاری خلیج فارس تأثير خواهند گذاشت.

(دلایل ایجاد عادی سازی روابط امارات و بحرین با اسرائیل و پیامدهای آن بر آینده شورای همکاری خلیج فارس )

انگیزه امارات و بحرین برای عادی سازی روابط با اسرائیل ، چه چیزی بوده ؟
امارات متحده عربی به عنوان حامی مالی اصلی بحرین بشمار می رود . با گذشت سالها بحرین کاملاً به امارات وابسته شده است و به همین دلیل بسیاری از اوقات این کشور را به عنوان استان امارات مسخره می کنند.
بنابراین انتظار می رود که بحرین هر کاری که امارات متحده عربی دیکته کند انجام دهد. سیاست خارجی بحرین در شورای همکاری خلیج فارس ، بیشتر با سیاست های امارات و عربستان سعودی مطابقت دارد ، مانند پیوستن به محاصره قطر و اخیراً پیروی از امارات در عادی سازی روابط با اسرائیل.
در اوایل ماه اکتبر همین سال ، شاهد کمک اقتصادی 10 میلیارد دلاری عربستان سعودی ، امارات و کویت به بحرین هستیم .
علاوه بر این ، امارات متحده عربی با یکی از بازیگران قدرتمند سیاسی در فلسطین ، به نام محمد دحلان همکاری کرده است. از محمد دحلان بعنوان کاندیدای احتمالی بعدی برای جانشینی محمود عباس حمایت می شود.
دحلان ممکن است از این معامله برای بازگشت به صحنه سیاسی فلسطین و بهبود شانس خود برای جانشینی محمود عباس ، رئیس دولت خودگردان ، استفاده کند.
دحلان ، اگر موفق به جایگزینی محمود عباس شود ، می تواند توازن قوا را تغییر دهد و به امارات متحده عربی نقش بیشتری در غزه بدهد.
امارات طی این سالها در منطقه رشد کرده است . از کشوری کوچک با ذخایر قابل توجه نفت به کشوری که نه تنها در شورای همکاری خلیج فارس بلکه در کل خاورمیانه به یک بازیگر جدی در سیاست های منطقه تبدیل شده است.
شهرت دبی به عنوان یکی از پر بازدیدترین شهر در جهان و بهشت ​​خریداران و هواپیمایی امارات که جوایز بهترین شرکت هواپیمایی جهان را به خود اختصاص داده است .
امارات متحده عربی همچنین میزبان یکی از بزرگترین نمایشگاههای نظامی در جهان و کنفرانس بین المللی دفاع (IDEX) است.

اولا امارات خود را کشور مناسبی برای رهبری اقدامات صلح در خاورمیانه می داند.
از آنجایی که مصر و اردن طی سالهای گذشته در مذاکرات بین اسرائیل و فلسطین پیشتاز برای میانجی گری بوده اند ، خروج آنها از صحنه ، یک شکافی ایجاد کرده که اکنون امارات می خواهد آن شکاف را پر کند .
موافقت اسرائیل با متوقف ساختن الحاق کرانه باختری در ازاء عادی سازی روابطش با امارات ، مدال افتخار صلح را برای امارات به ارمغان خواهد آورد . این امر باعث پر آوازه شدن و تبلیغات مهم امارات در سیاست های منطقه ای و جهانی می شود.
درگیری اسرائیل و فلسطین، تنها مسئله سیاسی بوده است که باعث شده بسیاری از کشورها در سیاست بین الملل مطرح شوند و امارات و بحرین از این مساله سود خواهند برد.
دوما از آنجا که امارات متحده عربی خود را برای تبدیل شدن به اولین قدرت هسته ای در شورای همکاری خلیج فارس آماده می کند ، قطعاً روابط با اسرائیل به نفع این کشور خواهد بود.
امارات متحده عربی در اوایل ماه جاری اعلام کرد که نیروگاه انرژی هسته ای خود را برای اولین بار در جهان عرب، با موفقیت راه اندازی کرده است .
در نتیجه ، عادی سازی روابط امارات با اسرائیل احتمالاً برای امارات ، هنگام سرمایه گذاری در نیروگاه انرژی هسته ای خود ، سود داشته است.
امارات متحده عربی نیز علیرغم اینکه قطر خواستار قطع رابطه با ایران است ، مذاکراتی را با ایران آغاز کرده و گفتگو با ایران روش دیگری برای نشان دادن قدرت جدید امارات در منطقه است.

به گفته یک مقام ارشد دولتی در امارات متحده عربی ، تماس تلفنی شیخ عبدالله بن زاید وزیر خارجه امارات و محمد جواد ظریف از ایران برای این است که همزمان با در اختیار گرفتن انرژی هسته ای توسط امارات ، راه را برای تعاملات آینده باز کند.

سوم اینکه امارات متحده عربی امیدوار است که از طریق بنادر جهانی دبی (DPW) به مناقصه های احتمالی برای ساخت بنادر در غزه و ساحل شهر رفح مصر دست یابد. در حالی که DPW معتقد است که این یک شرکت خصوصی است و مستقل از سیاست خارجی دولت امارات فعالیت می کند. 80٪ سهام این شرکت متعلق به دبی ورلد است. سهامدار عمده شیخ محمد بن راشد آل مکتوم ، حاکم دبی و نخست وزیر کشور است.

معامله قرن همچنین بیان می کند که این کشور به دنبال ایجاد یک کشور پراکنده فلسطین با مرزهای تدریجی در حال گسترش است که علاوه بر ایجاد فرودگاه در همان کشور ، باید شامل یک بندر دریایی در ساحل شهر رفح مصر ، در منطقه مجاور نوار غزه تحت محاصره باشد و به همین خاطر امارات نیاز به تأييد و مساعدت اسرائیل دارد .

عادی سازی روابط با اسرائیل برای بقیه اعضای شورای همکاری خلیج فارس چه معنایی دارد؟
تصمیمی که امارات و بحرین برای عادی سازی روابط با اسرائیل اتخاذ کرده اند ، به احتمال زیاد سایر ملتهای جهان عرب و شورای همکاری خلیج فارس را نیز تحت فشار قرار خواهد داد.
علاوه بر این ، با توجه به آنچه در آغاز محاصره علیه قطر اتفاق افتاد ، می توان همبستگی مشابهی را در پیوستن تعدادی از کشورها در حمایت از محاصره تکرار کرد.

با این حال ، اعتراضات و انتقادات علیه عادی سازی می تواند موجبات دو قطبی شدن سیاست های شورای همکاری خلیج فارس را فراهم کند ، خصوصاً از آنجا که اسرائیل بمباران غزه را ادامه می دهد و فعالیت های اقتصادی و حرکت مردم را محدود می کند ، در نتیجه اقدامات فردی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از این پس ، آینده را تعیین می کند.

موارد زیر اقدامات احتمالی است که ممکن است توسط کشورهای مختلف انجام شود:

۱ ) کویت

کویت ، روابط تاریخی قوی با آمریکا دارد که می تواند تصمیم این کشور را در مورد عادی سازی روابط با اسرائیل را تحت تأثیر قرار دهد. از سال 2003 ، کویت بستر اصلی عملیات های آمریکا و ائتلاف در عراق را فراهم کرده و نقشی مشابه در مبارزه با داعش داشته است.
آمریکا به حمایت از حاکمیت و امنیت کویت و همچنین تلاش های چند جانبه دیپلماتیک خود برای ایجاد همکاری بیشتر بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ادامه داده است.
کویت به ویژه در محاصره قطر استقلال زیادی نشان داده است. این کشور اصرار دارد که درگیری را از طریق مسالمت آمیز حل کند. شیخ صباح آل احمد الصباح ، امیر فقید کویت ، بسیار فعال بوده است و در آغاز محاصره قطر سعی در شکستن بن بست در سراسر منطقه را داشته است. به احتمال زیاد هدف کویت حفظ وحدت شورای همکاری خلیج فارس است .

مرزوق الغانم ، رئیس مجلس شورای ملی کویت و 18 نماینده ،َ درخواست رای گیری برای پیش نویس قوانینی که در مورد تحریم اسرائیل و ممنوعیت هر نوع عادی سازی را داشته اند .
این اقدامات پس از انتقاد مشاور رئیس جمهور آمریكا و داماد وی “جرد كوشنر” از مواضع كویت در مورد عادی سازی روابط با اسرائیل و همبستگی آن با فلسطینیان صورت گرفته است .

۲) قطر
جرد کوشنر اخیراً به کشور قطر سفر کرده و با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی ، امیر قطر گفت وگو داشته است . سفر وی به قطر چند روز قبل از مراسم امضای کاخ سفید بین اسرائیل ، آمریکا ، بحرین و امارات در 15 سپتامبر سال 2020 صورت گرفت. خسارت محتمل این محاصره ، 43 میلیارد دلار تخمین زده شده . این محاصره قطر را برای مقابله با اختلالات زنجیره تأمین ، که در سطح جهانی در جریان بحران کرونا دیده ایم ، آماده کرده است .
علاوه بر این ، آمریکا کمک چندانی در کاهش محاصره تحمیل شده بر قطر نکرده است . بنابراین ، اگر قطر بخواهد روابط خود را با اسرائیل عادی کند ، احتمالاً این کار را با شرایط خود انجام خواهد داد.
علاوه بر این ، متحدان اصلی قطر (ترکیه و ایران) عادی سازی روابط با اسرائیل را محکوم کرده اند. اگرچه ترکیه روابط اقتصادی خوبی با اسرائیل دارد اما بعید به نظر می رسد كه قطر بخواهد با عادی سازی روابط با اسرائیل روابط خود را با تركیه و ایران تهدید كند.

۳) عربستان سعودی
محمد بن سلمان عملاً حاکم عربستان است. با این وجود عادی سازی روابط با اسرائیل بدون تأیید پادشاه سلمان برای وی چالش برانگیز خواهد بود. ملک سلمان قاطعانه اظهار داشت که قبل از اینکه اسرائیل شرایط خاصی را بدست آورد روابط خود را با اسرائیل عادی نخواهد کرد.
علاوه بر این ، اگرچه نقش عربستان در جهان اسلام رو به کاهش است ، اما جهان اسلام هنوز عربستان را به عنوان نماینده اسلام سنی قلمداد می کند. بنابراین ممکن است که عربستان سعودی از امارات و بحرین به عنوان اولین گام در ابتکار عمل برای عادی سازی روابط با اسرائیل برای سنجیدن واکنش جهان اسلام استفاده کرده باشد.
علاوه بر این ، اگر عربستان سعودی روابط خود را با اسرائیل عادی کند ، می تواند اعتبارش را از این طریق سلب کند. کشته شدن جمال خاشقچی به وخامت چهره سیاسی عربستان افزود. عادی سازی روابط با اسرائیل می تواند تأثیرات منفی بیشتری بر چهره این کشور در جهان اسلام بگذارد. با این حال ، به نظر می رسد محمد بن سلمان ، رهبر واقعی عربستان سعودی ، با این ایده کنار آمده و از روابط خوبی با آمریکا و اسرائیل برخوردار است.

۴)عمان
سلطان عمان با اعلام استقبال از عادی سازی روابط بین بحرین و اسرائیل ، اظهار داشت که این پیشرفت بیانگر امید همه کشورهایی است که خواهان صلح در خاورمیانه هستند. بیانیه منتشر شده توسط تلویزیون دولتی عمان گفت: عمان، از ابتکار عمل پادشاهی بحرین در چارچوب حقوق حاکمیت خود و اعلامیه مشترک سه جانبه در مورد روابط با اسرائیل استقبال می کند.
اما به نظر می رسد عمان بسیار مراقب خواهد بود که با اقدامی مشابه ، انسجام ملی خود را تهدید نكند. سلطان قابوس سیاست خارجی مطلوبی را حفظ کرد و در توسعه اقتصادی آن کشور کمک کرد. وی همچنین بدون به رسمیت شناختن رسمی کشور ، با اسرائیل روابط مثبتی داشته است. هیثم بن طارق آل سعید ( رهبر جدید) زمام امور را احتمالاً با همان اقدام ادامه خواهد داد.

نتیجه

قطر از معامله قرن و عادی سازی روابط با اسرائیل استقبال گرم کرده است. با این وجود اصرار بر رعایت حقوق فلسطینیان داشته است. سخنگوی قطر در وزارت امور خارجه ، لولو راشد الخاطر ، در مصاحبه اختصاصی با شبکه خبری تلویزیونی بلومبرگ گفت که “ما فکر نمی کنیم که عادی سازی ، هسته اصلی این درگیری باشد بلکه هسته اصلی این درگیری درباره شرایط سخت فلسطینیان است که به عنوان مردم بدون کشور ، تحت اشغال زندگی می کنند.
قطر خواهان ادامه نقش خود در غزه است و این تنها زمانی امکان پذیر است که روابط کاری با اسرائیل ادامه داشته باشد .
بنابراین ، به احتمال زیاد ، قطر بدون امضای رسمی معاهدات مشابه امارات و بحرین ، روابط خود را با اسرائیل ادامه داده و یا حتی بهبود خواهد بخشید. عربستان سعودی از نظر عادی سازی روابط با اسرائیل در بن بست باقی مانده است. ملک سلمان از عادی سازی پشتیبانی نخواهد کرد. با این حال پیش بینی می شود که پسرش محمد بن سلمان ، رهبر واقعی عربستان سعودی ، هنگامی که وی رهبری کامل این کشور را به دست گیرد ، می تواند روابط با اسرائیل را عادی کند. گفته می شود که محمد بن سلمان و داماد ترامپ ، جارد کوشنر بسیار بهم نزدیک هستند و اغلب در مورد موضوعات مختلف صحبت و مشورت می کنند.
کویت موضع نسبتاً شدیدی در مورد عادی سازی اتخاذ کرده است. بنابراین کویت و قطر تنها اعضای مخالف شورای همکاری خلیج فارس خواهند بود ، که احتمالاً موجب تضعیف شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد. ادامه محاصره قطر ، باعث تجزیه و تضعیف شورای همکاری خلیج فارس بوده است. عادی سازی روابط با اسرائیل قطعاً فشار بیشتری بر عملکرد شورای همکاری خلیج فارس ، به ویژه در مورد مسائل سیاسی و مواضع سیاست خارجی خواهد افزود.

علی نوریان / دانشجو ارشد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی

انتهای پیام/