به گزارش صنعت کار، از اندازهگيری ذرات معلق آلاينده شامل مشتقات گوگرد و مشتقات كربن گرفته تا بررسي برد شفاف بينی از دسته اين پارامترها هستند كه البته به صورت مستقيم به يكديگر مرتبط هستند. اما سوال اساسي اينجاست كه آيا پارامتری وجود دارد كه بتواند شرايط را براي اكوسيستمها و اكولوژيهای مختلف سنجيده و با توجه به تفاوت محسوس اقليمی و اجتماعی آنها نسخههای جداگانهای صادر كند.
مثلا با استفاده از آن بتوان برای تهران با جمعيتش، شرايط اقليمش و شرايط اقتصادي و اجتماعيش يك نسخه پيچيد و براي كرج، رشت، تبريز يا كرمانشاه نسخهای ديگر كه البته بتوان با استفاده از اين سناريوها شرايط سالم را براي نفس كشيدن شهروندان فراهم آورد؟ پاسخ اين سوال با يك جستوجو در مقالات دانشگاهي تا حدي مشخص ميشود.
تابآوری اكوسيستم در برابر آلايندهها به نظر هماني است كه به دنبال آنيم و چندان جامع است كه ميشد سرلوحهای برای سياستگذاری صحيح در همه اركان توسعه شهری قرار بگيرد. تابآوری داراي تعاريف متفاوتي است؛ براي مثال پرينگز تابآوری اكوسيستم را اندازهگيري سرعت بازگشت سيستم به حالت تعادل و هوای سالمتر ميداند؛ تعريف جامع ديگری وجود دارد كه توسط هولينگ ارايه شده است و در آن تابآوی را به دو دسته تابآوری مهندسی و تابآوری زيست محيطی تقسيم كرده است.
با چشمپوشی از تعريف جزيی تر كه از حوصله اين نوشتار خارج است بد نيست به اين نكته اشاره شود كه تحقيقات به عمل آمده به وضوح نشان ميدهد كه سياستهای اجتماعي در شهر تهران، شامل ساخت وساز، قطع درختان و تخريب فضاي سبز، جانمايی كارخانجات، نقشه و الگوی مصرف سوخت، اعم از حمل و نقل، خانگي و صنعت مجموعا شرايطي را فراهم كرده است كه تهران شهری تابآور نباشد؛ يعني هر تغيير كوچكي اعم از تغيير كيفيت سوخت در خودروها، نيروگاهها يا صنايع يا افزايش تعداد خودروها در خيابان، افزايش بار ترافيك شهری و حتي تغييركاهشی الگوی باد و بارش در اين شهر باعث وقوع بحران و بالا رفتن سطح آلودگي تا رنگ قرمز و بنفش ميشود. نخستينبار در سال 1374، 100 كارشناس در تهران در كنار يكديگر گرد آمدند و پس از بررسی، بيانيهاي براي هوای تهران صادر كردند و وضعيت آن را بحران ملي و تلاش براي اصلاح آن را عزم ملي ناميدند كه بازتاب نيافت. بايد به اين نكته توجه شود كه بيش از 200 روز از سال در تهران غلظت ذرات معلق چنان است كه ديد كمتر از 500 متر است.
جايكا يا همان Japan International Cooperation Agency سه سال بعد از اين نشست يعنی در سال 1377 اعلام كرد كه در تهران در هر ساعت يك نفر بر اثر آلودگی هوا جان ميسپارد. بانك جهانی در سال 2001 ضرر و زيان مالی ناشی از آلودگی هوا در تهران را بالغ بر 7 ميليارد دلار ارزيابی كرد و برآورد شده است كه روزهايی كه شهر تهران با شاخص آلودگی زير 50 در وضعيت سبز قرار دارد زير 20 روز در سال است. با توجه به اينكه تابآوری با حوزههای مالی و اقتصادی، اجتماعی و زيستمحيطی رابطه مستقيم دارد و با توجه به اينكه تحقيقات نشان می دهد كه بيشترين تاثير اين شاخص از حوزه مالي و اقتصادی است بايد گفت كه شهر تهران و بسياري از شهرهای صنعتي ايران هماكنون در وضعيت بحران هستند و اتفاقات ماههای سرد سال تنها شدت بحران را بيشتر ميكند؛ در آن شرايط است كه توجه افكار عمومي متوجه شرايط بحراني می شود و با گذشت ماههای سرد مجددا همه فراموش ميكنند كه شرايط تا چه حد بحرانی است.
اين شرايط بحرانی در تك تك روزهای سال وجود دارد و جالب آنجاست كه هيچ عزمي برای حل ريشهای آن وجود ندارد. اينكه انتظار داشته باشيم شرايط ناپايدار در يك شهر چند ميليوني پيش نيايد، به نظر انتظار گزافيست؛ اما اينكه چرا بايد شرايط تا حدي بحرانی باشد كه اين شرايط فوق بحراني پايدار شده و زودگذر نباشد بايد سوال اساسی محافل علمی باشد.
*سعید ساویز
*کارشناس نفت و گاز
منبع: روزنامه اعتماد
انتهای پیام/