صنعت کار – اگرچه همواره راهکارهایی نیز از سوی بخش خصوصی در این باره ارائه شده است، اما به نظر می‌رسد سیاستگذاران اقتصادی نه تنها در این دوره، که در ادوار گذشته نیز تمایلی به اجرا کردن اقداماتی که منطبق بر سازو‌کارهای اقتصادی باشد ندارند. از این رو چالشهای اقتصادی از گذشته تاکنون روی هم تلنبار شده و هر روز به جای درمان، بخش جدیدی از اقتصاد و بازار درگیر نوسانات قیمت می‌شوند. این موضوع فارغ از اینکه خانوارها را با مشکل مواجه می‌کند، تولیدکنندگان و کنشگران اقتصادی را نیز نسبت به آینده ناامید خواهد کرد. این هشدار بارها از سوی بخش خصوصی داده شده، اما گوش شنوایی نیست.
حال ابراهیم رئیسی در بازدید از وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت گفته است: اینکه یک کالا به ناگهان گران می‌شود قابل قبول نیست. از آنجاکه گرانی ناگهانی یک کالا برای مردم گره ذهنی ایجاد خواهد کرد، اتحادیههای صنفی باید دلایل خود را برای افزایش قیمت هر کالایی به صورت صریح و شفاف اعلام کنند. البته این در صورتی است که دلیل گرانی کالا، منطقی باشد. رئیسی در غیر این صورت، وزارتخانه را مکلف کرد که با آن مقابله کند. این مساله تا آنجا حائز اهمیت بود که رئیس‌جمهور، حتی دلیل گرانی خودرو را از مسوولان وزارتخانه جویا شد. به گفته او، قدم اول برای جلوگیری از گرانی، ایجاد شفافیت است. او به ضرورت توجه به هر دو طرف تولیدکننده و مصرف‌‌کننده نیز اشاره کرد. به اعتقاد رئیسی لازم است که با ایجاد تعادل از اجحاف در حق تولیدکننده و مصرف‌‌کننده جلوگیری شود.
بیش از یک‌سال از تشکیل کابینه دولت سیزدهم می‌‌‌گذرد؛ یک‌سالی که در آن انتقادات زیادی از سوی مجلس به سکان‌‌‌دار وزارت صنعت، معدن و تجارت این دولت وارد شد. انتقادات مجلس بیش از همه مربوط به عملکرد این وزارتخانه در زمینه بازار خودرو بود؛ اما بررسی‌‌‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» از فعالان اقتصادی نشان می‌دهد که این وزارتخانه در حوزه‌‌‌هایی همچون تنظیم بازار و معدن نیز ضعف‌‌‌هایی داشته است. اقداماتی مانند تصمیمات خلقالساعه، صدور بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های متعدد و در برخی مواقع متناقض با یکدیگر از دیگر مواردی است که صدای انتقاد کنشگران اقتصادی را بلند کرده بود. البته این دست مسائل، مختص سکانداری وزارت صمت در دولت سیزدهم و شخص فاطمی‌امین نیست. نقطه تشدید تصمیمات خلقالساعه، خروج آمریکا از برجام در دولت قبلی بود که دولت و وزارت صمت را ناچار کرد برخی از تصمیمات خود را به اقتضای شرایط سیاسی کشور تغییر دهند. در واقع مساله اصلی وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت، هدایت و تنظیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌گری اقتصاد است که در دو بخش تولید و تجارت مختل شده است. این اختلال موجب غروب افق چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز اقتصاد در بین فعالان اقتصادی، به‌خصوص در سال‌های اخیر شده است. وضعیت اقتصادی کشور در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که صنعت، معدن و تجارت ایران از دودسته مسائل آسیب دیده است: نخست، آن دسته اقداماتی که سیاستگذار نباید انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌داد است؛ دوم، اقداماتی که باید انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد، اما به‌صورت ناقص به اجرا درآمد یا به‌طور کلی از دستور کار وزارتخانه خارج شده است. از سوی دیگر فعالان اقتصادی نیز معتقدند که دولت و وزارت صمت باید دست از تصدی‌‌‌گری در اقتصاد بردارند و به حمایت و نظارت فعالان اقتصادی بپردازند؛ اعتقادی که رئیس‌جمهور نیز در بازدید اخیر خود از وزارت صمت با آن مخالفت نکرد.
سید ابراهیم رئیسی، به وزارت صنعت، معدن و تجارت رفت و ضمن بازدید از این وزارتخانه، نکاتی را مطرح کرد. رئیس‌جمهور در ادامه فرآیند نظارت ستادی بر دستگاه‌‌‌های اجرایی و در نهمین گام، در وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) حضور یافت تا در جمع وزیر و مسوولان این وزارتخانه با استماع گزارش عملکرد این مجموعه، رهنمودهایی برای ارتقای کیفی و کمی عملکرد این وزارتخانه ارائه دهد. رئیسی در جلسه نظارت ستادی بر وزارت صمت با تاکید بر ضرورت بیان شفاف دلایل گران‌شدن یک کالا به مردم، گفت: اینکه به شکل ناگهانی کالایی توسط واحدهای صنفی گران می‌شود حتما برای مردم گره ذهنی ایجاد خواهد کرد. ضروری است اگر اتحادیههای صنفی دلایل قانع‌‌‌کننده‌‌‌ای برای افزایش قیمت دارند، صریح و شفاف برای مردم بیان کنند و اگر دلیل قانع‌‌‌کننده ندارند، باید با آن مقابله شود.
وظیفه دولت، تولید و تجارت نیست
رئیس‌جمهور در این جلسه ایجاد سامانه رصد و پایش برخط وزارت صمت را اقدامی ارزشمند در راستای جمع‌‌‌آوری، جمع‌‌‌بندی و تسهیل دسترسی اطلاعات دانست و افزود: بهره‌‌‌برداری از این اطلاعات و تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب بر عهده تصمیم‌‌‌سازان، تصمیم‌گیران و اتاق‌‌‌های اندیشه‌‌‌ورز در این وزارتخانه است. رئیسی در ادامه با بیان اینکه وظیفه مدیران این وزارتخانه نه تولید و تجارت و تصدی‌‌‌گری در معدن، بلکه کار ستادی و هدایت، حمایت و نظارت مجموعه‌‌‌های مختلف این وزارتخانه است، افزود: مدیران وزارت صمت وظیفه دارند با بهره‌‌‌گیری از ظرفیت افراد اهل فکر و اندیشه، وضع موجود را به‌خوبی رصد کنند، سپس با قدرت رهبری و مدیریت قوی وزارت صمت را به وضع مطلوب برسانند. رئیس‌جمهور در ادامه بر ضرورت تدوین سیاست‌‌‌های مشخص در بخش‌‌‌های مختلف صنعت، معدن و تجارت تاکید و اظهار کرد: در این زمینه باید سیاست‌‌‌های این بخش‌‌‌ها پیشروی مجریان، ناظران و اتاق‌‌‌های اندیشه‌‌‌ورز و همچنین محافل علمی و دانشگاهی قرار گیرد. رئیسی توجه به زنجیره صنعت را از جمله عوامل موفقیت کشور در این بخش دانست و افزود: کشورهایی در بخش صنعت موفق بودند که در تکمیل این زنجیره از تولید تا عرضه و فروش و همچنین خدمات پس از فروش موفق عمل کردند. رئیس‌جمهور ایجاد ارزش‌افزوده را از دیگر وظایف بسیار مهم وزارت صمت عنوان کرد و افزود: جلوگیری از خام‌‌‌فروشی صرفا مربوط به نفت، معادن و کشاورزی نیست و همه بخش‌‌‌ها باید برای آن چاره‌‌‌اندیشی کنند. وی نگاه ویژه به ظرفیت‌‌‌های کشور برای ورود به بخش تولیدات پیچیده صنعتی را مورد تاکید قرار داد و گفت: با مقایسه وضعیت کشور در این بخش با کشورهای دیگر باید موانع و چالشهای پیشروی تولیدات پیچیده صنعتی رفع شود و با توجه به ظرفیت‌‌‌های عظیم موجود در کشور شرایط فعلی بهترین زمان ممکن برای ورود به این عرصه است.
صنایع خام‌‌‌فروش به صنایع پیشرفته تبدیل شوند
رئیس‌جمهور با بیان اینکه شاخصه‌‌‌ها بیانگر عملکرد بسیار مثبت و مطلوب در زمینه تولید در این دوره است، تصریح کرد: علاوه بر کارگاه‌‌‌ها و کارخانه‌‌‌های بزرگ صنعتی، میزان تولید کارخانه‌‌‌های کوچک نیز به‌دقت رصد شود تا در صورت عدم‌رشد تولید دلایل آن بررسی و به سرعت رفع شود. رئیسی در ادامه با تاکید بر لزوم توجه ویژه به ترانزیت و حمل‌ونقل، انرژی، صنایع دریایی و صنایع دارویی به‌عنوان مزیت‌‌‌های کم‌‌‌نظیر کشور، گفت: به‌عنوان مثال در صنایع دارویی در شرایطی که ۹۵درصد نیاز دارویی کشور در داخل تولید می‌شود، می‌‌‌توان با اتکا به ظرفیت‌‌‌های کشور، ایران را به هاب منطقه در تولید و توزیع دارو تبدیل کرد.
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: در این دوره با بسیاری از کشورهای منطقه که از ظرفیت بازارهای آن غفلت شده بود، ارتباط بسیار خوبی برقرار شده است اما بسیاری از بازارهای منطقه به ما تعلق دارد که باید برای تصاحب آن به‌سرعت برنامه‌‌‌ریزی و اقدام کرد. او پرهیز از خام‌‌‌فروشی و مونتاژکاری را مورد تاکید قرار داد و گفت: مدیران وزارت صمت در اتاق‌‌‌های اندیشه‌‌‌ورز این وزارتخانه خام‌‌‌فروشی و مونتاژکاری را با ابتکار و خلاقیت به تولید واقعی صنایع پیشرفته و پیشبرنده تبدیل کنند.
رئیسی همچنین با تاکید بر ضرورت به‌کارگیری نیروهای تحول‌‌‌گرا و باانگیزه در مجموعه وزارت صمت، اظهار کرد: از جمله مهم‌ترین وظایف و برنامه‌‌‌های وزارت صمت اقدامات تحول‌‌‌محور در بخش‌‌‌های مختلف این وزارتخانه است و این مهم ممکن نیست جز با نگاه تحول‌‌‌‌‌‌گرایانه و نیروهای باانگیزه و تحول‌‌‌خواه. او در ادامه نگاه ویژه به بخش معادن و فعال‌‌‌سازی معادن راکد را مورد توجه قرار داد و گفت: در این راستا نباید مسائل و مشکلات بی‌مورد اداری، محیط‌‌‌زیستی و کشاورزی باعث توقف و رکود شود، بلکه باید با نگاه مساله‌‌‌محور موانع و مشکلات پیشروی فعال‌‌‌سازی و بهره‌‌‌برداری از معادن راکد را رفع کرد. او در بخش دیگری از سخنان خود تاسیس ۱۲دفتر تجارت خارجی در کشورهای منطقه را از دیگر اقدامات ارزشمند و مثبت وزارت صمت عنوان کرد و افزود: وظیفه این دفاتر شناساندن ظرفیت‌‌‌های عظیم موجود در ایران به بخش‌‌‌های اقتصادی دولتی و خصوصی و همچنین تجار منطقه است.
